Author:
Abstract
Bu çalışmanın amacı, Yüksel Aksu’nun filmlerinde işlenen eğitsel temaları betimlemektir. Yönetmen çocukluğunun geçtiği coğrafyanın insanlarını kadrajına almış; toplumsal gerçekliği olduğu gibi yansıtmış, yorumu ve eleştiriyi izleyiciye bırakmıştır. Aksu’nun filmlerinde yakın dönem siyasal tarih, küçük esnafın hayatta kalma mücadelesi, insanın doğa ile etkileşimi, dini ritüeller, usta-çırak ilişkisi, Anadolu coğrafyasına ait kadim bilgelik ve kültürler, farklılıklara tolerans, çevre ve doğa bilinci gibi temalar öne çıkmaktadır. Yönetmen, çocukluğunun geçtiği coğrafyada kaybolmaya yüz tutmuş insani değerlerin peşindedir. İnsanı insan yapan kadim bilgi ve kültürleri filmlerinde işlemiştir. Hikâyeleri gerçek hayattın içinden oluşmuş, çocukluğunun izlerini taşımaktadır. Bu filmler kadim kültürü aktarma imkanı verdiği için bir eğitim aracı olarak okunmalı ve yorumlanmalıdır.
Çalışma kapsamında Aksu’nun üç filmi; “Dondurmam Gaymak”, “Entelköy Efeköy’e Karşı” ve “İftarlık Gazoz” analiz birimi olarak seçilmiştir. Çalışmada öne çıkan eğitim temaları «mekânlar», «karakterler», «nesneler» ve «olaylar» boyutlarında ele alınmıştır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden biri olan kültür analizi kullanılmıştır. Kültür analizinde amaç toplumsal davranış kalıplarını, değerleri, kuralları anlamak ve kültürel ögelerin analizine odaklanmaktır. Araştırmaya konu olan filmlerin eğitsel imgeler açısından anlaşılması ve yorumlanması için betimsel analiz kullanılmıştır. Aksu filmlerinde sınıfsal ve kültürel farklılıkları ayrışma nedeni değil, bir arada yaşamanın zenginliği olarak göstermiştir. İnsanların inançlarından ve düşüncelerinden dolayı ötekileştirilmediği bir toplum düşlemektedir. Bu düşü gerçek kılmak için, filmlerinde Anadolu’da eskiden beri yaşamış kültürleri, inançları, fikirleri, geleneksel ve modern pratikleri ele almış, yorumu da izleyiciye bırakmıştır. Toplumda yaşayan gerçekliklerin ve değerlerin hiç birini yok saymamıştır. Aksu iyimserdir; sosyal ve kültürel etkileşimlere olumlu bakmış, genel olarak “dostça yaşayabiliriz” mesajı vermiştir. Bu filmlerde sevgi, saygı ve hoşgörünün yanı sıra doğayı koruma bilinci de konu edilmiştir. İnsanoğlu doğayı koruduğu müddetçe doğa ona ihtiyacı olan her şeyi sunacaktır.
Keywords
Abstract
The aim of this study is to describe the educational themes in Yüksel Aksu's films. The director has made the films about the people of the geography where he spent his childhood; reflected the social reality as it is, leaving the interpretation and criticism to the audience. In Aksu's films, themes such as recent political history, the struggle of small shop keepers to survive, human interaction with nature, religious rituals, master-apprentice relationship, ancient wisdom and cultures of Anatolian geography, tolerance to differences, environmental and nature awareness come to the fore. The director is in pursuit of human values that are about to disappear in the geography where he spent his childhood. He has processed the ancient knowledge and cultures that make people human in his films. His stories are formed from real life and bear the traces of his childhood. These films should be read and interpreted as an educational tool, as they provide the opportunity to transfer ancient culture. Within the scope of the study, three films of Aksu; “Dondurmam Gaymak” , “Efekoy Entelkoy’e Karsı” and “Iftarlık Gazoz” were selected as analysis units. The prominent educational themes in the study are discussed in the dimensions of "spaces", "characters", "objects" and "events". Culture analysis, one of the qualitative research designs, was used in the study. The aim of cultural analysis is to understand social behavior patterns, values, rule sand focus on the analysis of cultural elements.
Descriptive analysis was used to understand and interpret the films that are the subject of the research in terms of educational images. In his films, Aksu showed class and cultural differences as the richness of living together, not as a reason for separation. He dreams of a society where people are not marginalized because of their belief sand thoughts. In order to make this dream come true, he discussed the cultures, beliefs, ideas, traditional and modern practices that lived in Anatolia for a long time, and left the interpretation to the audience. He did not ignore any of the realities and values living in the society. Aksu is optimistic; viewed social and cultural interactions positively and gave the message that “we can live amicably” in general. In these films, besides love, respect and tolerance, the awareness of protecting nature is also the subject. As long as man protects nature, nature will offer him everything he needs.