Author :
Abstract
Somut kültürel miras olarak yapıldığı dönemin izlerini taşıyan tarihi yapılar, zaman içerisinde mevcut işlevinin kullanım dışı kalması ile işlevselliğini yitirebilmektedir. Bu gibi durumlarda tarihi yapıları koruma yöntemlerinden bir tanesi, yeniden işlevlendirme uygulamaları ile gerçekleştirilmektedir. Tarihi yapılarda yeniden işlevlendirme süreci; tarihi yapının fiziksel ve yapısal özelliklerinin korunmasını, kültürel ve tarihi değerlerinin muhafaza edilmesini ve aynı zamanda çağdaş ihtiyaçlara uygun hale getirilmesini hedeflemektedir. Bir koruma yöntemi olan yeniden işlevlendirme; yapının özgün karakterini büyük bir değişikliğe uğratmadan koruyarak yapıyı yeni işlevin gereklilikleri ölçüsünde konforlu ve güvenli bir standarda ulaştırmaktadır. Bu bağlamda pek çok yeni işlev tarihi yapılarda uygulanırken bu işlevlerden birisi de Edebiyat Müze Kütüphaneleridir. Edebiyat Müze Kütüphaneleri; yeni bir kütüphane konsepti olarak müze tipolojisinde oluşturulan, nadir edebiyat eserlerinin sergilendiği, nadir el yazmaları, özel baskılar, yazar mektupları ve diğer tarihi belgelerin yer aldığı kurumlar olarak hizmet vermektedir. Edebiyat Müze Kütüphaneleri; somut olmayan kültürel mirasın korunması bağlamında, edebiyatın tarihsel sürecini inceleme, araştırma ve ilgili kaynaklara kolayca erişim imkânı sağlamaktadır. Türkiye’de 2011 yılı itibariyle açılarak günümüze kadar 10 farklı yerleşkede hizmet vermeye başlayan Edebiyat Müze Kütüphaneleri, açıldığı ilin İl Halk Kütüphanesine bağlıdır. Bulundukları şehrin mimari ve kültürel kimliğini yansıtan özgün nitelikli tarihi yapılarda yer alan kütüphaneler, yeniden işlevlendirme yöntemi ile kullanım amacına uygun şekilde planlanan pek çok farklı yapıda hizmet vermektedir. Özellikle müze kütüphanesi yerleşimi için nitelikli yapıların tercih edilmesi çalışmanın temel araştırma konusunu oluşturmaktadır. Bu bağlamda, çalışmada yeni işlevi Edebiyat Müze Kütüphanesi olan ve tüm diğer müze kütüphanelerinden ayrı olarak özgün işlevinde köşk olarak kullanılan; “Alay Köşkü”, “Tristramp Köşkü” ve “Haritonidis Köşkü” incelenerek yeniden işlevlendirme dönüşümünün belgelenmesi ve sonuçlarının araştırılması amaçlanmaktadır. Çalışmanın yöntemini, konu ile ilgili güncel literatür taraması ile birlikte köşklerin özgün kullanım ve yeniden işlevlendirme süreçlerinin görsel ve yazılı olarak belgelenerek incelenmesi oluşturmaktadır.
Keywords
Abstract
Historical buildings that bear the traces of the era in which they were constructed can lose their functionality over time when their current purpose becomes obsolete. In such cases, the preservation method for historical buildings is implemented through re-functioning practices within a new scope of use. The process of re-functioning historical buildings aims to preserve the physical and structural characteristics of the historical structure, safeguard its cultural and historical values, and simultaneously adapt it to contemporary needs. Re-functioning, as a preservation method, endeavors to make the building comfortable and safe according to the requirements of its new function without significantly altering its original character. In this context, many new functions have been applied to historical buildings, and one of these functions is Literature Museum Libraries. Literature Museum Libraries, as a new library concept, are institutions created within the typology of museums where rare literary works are exhibited, housing rare manuscripts, special editions, author letters, and other historical documents. Serving as specialized libraries, Literature Museum Libraries facilitate the examination of the historical evolution of literature, research, and easy access to relevant resources in the context of preserving intangible cultural heritage. In Turkey, as of 2011, Literature Museum Libraries have been established in 10 different locations and are affiliated with the Provincial Public Library of the respective city. These libraries are housed in historically significant buildings that reflect the architectural and cultural identity of their host cities, and they provide their services in various structures that have been planned to suit their intended purposes through the refunctioning method. The preference for distinguished structures for museum library placements, especially when a mansion is used for the new function of a Literature Museum Library, constitutes the primary research focus of this study. In this context, the study aims to document the transformation of refunctioning through the examination of “Alay Mansion”, “Tristramp Mansion” and “Haritonidis Mansion”, which have been repurposed into Literature Museum Libraries while retaining their original function as mansions. The methodology of the study consists of a review of current literature along with the visual and written documentation and examination of the original use and refunctioning processes of these mansions.
