Author :
Abstract
Allah'ın sıfatları konusu zâtî, subûtî, selbî, fiilî ve haberî gibi çeşitli ana başlıklar altında incelenmiş olup çok geniş bir alanı içine almaktadır. Bununla birlikte sıfatlar konusunu ele alan kelam mezhepleri çoktur. Bu mezheplerin doğuş, gelişim ve daha sonraki dönemleri îtibâriyle taşıdıkları belirgin karakteristik özelliklerle birlikte bunların her birerinin değişik dönemlerinde gelmiş ve farklı yöntemler kullanmış olan çok sayıda bilginleri bulunmaktadır. Mu’tezile mezhebinin önemli temsilcilerinden biri olan Kâdî Abdülcebbâr’ın “Haberi Sıfatlar” konusundaki görüşlerinin ortaya konulması ve değerlendirilmesi bu makalenin konusunu oluşturmaktadır. Haberî sıfatlar konusunda Kâdî Abdülcebbâr'ın görüş ve yorumları ortaya konulmaya çalışılırken tanımlayıcı (descriptive) metod takip edilmiştir. Bu bağlamda haberî sıfatları betimleme, tanımlama ve sınıflandırma yoluna gidilmiştir. Yine Kâdî Abdülcebbâr'ın haberî sıfatlar konusunda görüş ve yorumları belirgin hale getirilmeye çalışılırken O'nun kendi eserleri temel müracaat kaynakları olarak çalışmaya tâbi tutulmuştur.
Keywords
Abstract
The subject of attributes of Allah has been studied under various main titles such as personal (zâtî), essential (subûtî), negational (selbî), actual (fiili) and apprising (haberi), and covers a very wide area. However, there are many mazhab kalam that deal with the subject of attributes. Along with the distinctive characteristics of these sects as of their birth, development and later periods, each of them has a large number of scholars who came in different periods and used different methods. The subject of this article is to reveal and evaluate the views of Kadi Abdulcebbar, who is one of the important representatives of the Mu'tazila sect, on akhbar as-sifat. The descriptive method was followed to reveal the views and comments of Kadi Abdulcebbâr on the issue of akhbar as-sifat. In this context, akhbar as-sifat has been described, defined and classified. While trying to clarify the opinions and comments of Kadi Abdulcebbar on akhbar as-sifat, his own studies have been used as the main reference sources.
Keywords
- 1. Abdülhamîd, İrfan, İslâm'da İ'tikadî Mezhebler ve Akâid Esasları, Terc. Mustafa Saim Yeprem, TDV Yy. Ankara, 2011.
- 2. Akkâvî, İn'âm Fevvâl, el-Mû'cemü'l Mufassal fî Ulûmi'l Belâğa, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrût, 1996.
- 3. el-Bağdâdî, Ebû Mansûr Abdülkâhir, Usûlu'd-Dîn, Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrût, 1981.
- 4. Başoğlu Tuncay, Muhkem, DİA, İstanbul, 2006, XXXI.
- 5. Bakan,Tevhid, “Kâdî Abdülcebbâr’a Göre Sünnet, İLTED, Erzurum 2016/1, sayı: 45
- 8. Duğaym, Semîh, Mustalâhâtu İlmi'l-Kelâm el-İslâmî, Mektebetu Lübnân Nâşirûn, Beyrût, 1998.
- 9. Ebû'l-Bekâ, Eyyûb b. Mûsâ, el-Kulliyyât, thk. Adnan Dervîş, Muhammed Mısrî, Müessesetu'r-Risâle, Beyrût, - Makâlâtu'l-İslâmiyyîn ve İhtilâfu'l-Musallîn, Thk: Nevâf el-Cerrâh, Dâru Sâdir, Beyrût, 2008.
- 10. el-Fîrûzâbâdî, Mecdu'd-Dîn Muhammed b. Yâ'kûb, el-Kâmûs el-Muhît, Dâru'l-Hadîs, Kâhire, 2008.
- 11. Gölcük, Şerafettin- Toprak, Süleyman, Kelam, Tarih, Ekoller, Problemler, Tekin Kitabevi, Konya, 2001.
- 12. Halîfe, İbrâhîm Abdurrahmân Muhammed, Müteşâbih, el-Mevsûatu'l-İslâmiyyetu'l Âmme, el-Meclisu'l-A'lâ li'ş-Şuûnil-İslâmiyye, Kâhire, 2008.
- 13. Huleyf, Fethullah, Fahruddîn er-Râzî, Dâru'l-Câmiâti'l-Mısriyye, İskenderiyye, 1976.
- 14. İbnu Fâris, Ebu'l-Huseyn Ahmed, Mekâyîsü'l-Luğa, Dâru'l-Hadîs, Kâhire, 2008.
- 15. İbn Fûrek, Ebû Bekr Muhammed b. Hasan, Mücerredu Makâlâti'ş-Şeyh Ali b. İsmâîl el-Eş'arî, Dâru'l-Maşrık, Beyrût, 1987.
- 16. İbn Manzûr, Ebu'l-Fadl Cemâluddîn Muhammed b. Mukerrem, Lisânu'l-Arab, Beyrût, Dâru İhyâit'-Turâs el- Arabî, Muesseseti't-Târîhi'l-arabî, Beyrût, tsiz. - Lisânu'l-Lisân – Tehzîbu lisâni'l-Arab, Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrût,1993.
- 17. el-İsfehânî, Râğıb, Ebu'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. el-Mufaddal, Mu'cemu müfredâti Elfâzi'l-Kur'ani'l- Kerîm, Dâru’l-Kutubi’l İlmiyye, Beyrût, 1997.
- 19. Kadı, Abdülcebbâr b. Ahmed el-Hemedânî, Fadlu'l-Îtizâl ve Tabakâtu'l-Mu'tezile ve Mubâyenetuhum li Sâiri'l- Muhâlifîn, Thk: Fuad Seyyid, Ed-Dâru't-Tûnusiyye Li'n-Neşr, Tunus, ty. - el-Muğnî fî Ebvâbi't-Tevhîdi ve'l-Adl, İ'câzu'l-Kur'an, Thk. Emîn el-Hûlî, eş-Şeriketu'l-Arabiyye li'n-Neşr ve't- Tevzî', Kâhire, 1960. - el-Muhtasar fî Usûli’d-Dîn, (Resâilu’l-Adl ve’t-Tevhîd içinde), Thk: Muhammed Umâra, Dâru’ş-Şurûk, Kâhire - Müteşâbihu’l-Kur'an, Dâru’t-Türâs, Kâhire 1966. - Şerhu'l-Usûli’l-Hamse, Mektebetü Vehbe, Kâhire 1996. - Tenzîhu’l-Kur'an Ani’l-Metâin, Dâru’n-Nahda el-Hadîse, Beyrût, tsiz.
- - el-Usulü’l-Hamse, Thk: Faysal Bedr Avn, Câmiatu’l-Kuveyt,1998.
- 20. Kılavuz, A. Saim, Anahatlarıyla İslâm Akâidi ve Kelâm’a Giriş, Ensar Neşriyat. İstanbul, 2006.
- 21. Matlûb, Ahmed, Mu’cemu’l-Mustalahâti’l-Belâğiyye ve Tatavvuruhâ, Mektebetü Lübnân Nâşirûn, Beyrût 2000. - İslam Düşüncesinde Tevhid, Nun Yy, İstanbul, 1995.
- 22. Özervarlı, M. Sait, İbn Teymiyye'nin Düşünce Metodolojisi ve Kelâmcılara Eleştirisi, İsam y, İstanbul, 2008. - Nihâyetu’l-İcâz fî Dirâyeti’l Îcâz, (thk: Nasrullah Hacımüftüoğlu), Daru Sâdir, Beyrût 2004.
- 23. Özler, Mevlüt, İslam Düşüncesinde Tevhid, Nun yy, İstanbul, 1995.
- 24. es-Sâbûnî, Nûreddîn Ahmed b. Mahmûd b. Ebî Bekr, el-Bidâye fî Usûli'd-Dîn, Diyânet İşleri Başkanlığı Yy, Ankara, 2000.
- 25. eş-Şâfiî, Hasan, el-Âmidî ve Ârâuhu'l-Kelâmiyye, Dâru's-Selâm, Kâhire, 1998.
- 26. eş-Şarkâvî, Muhammed Abdullah, el-Îmân, Hakîkatuhû ve Eseruhû fi'n-Nefsi ve'l-Muctema'- Usûluhû ve Furû'uhû Muktedayâtuhû ve Nevâkıduhû, Dâru'l-Ceyl, Beyrût, Mektebetu'z-Zehrâ, 1990.
- 28. et-Tehânevî, Muhammed Ali, Keşşâfu Istılâhâti'l-Ulûm ve'l-Funûn, Thk. Ali Dahrûc, Mektebetu Lübnân Nâşirûn, Beyrût, 1996.
- 29. Toplaoğlu, Bekir - Çelebi, İlyas, Kelâm Terimleri Sözlüğü, İsam Yy, İstanbul, 2010.
- 30. Türcan, Galip, Kelamda Kaynaklık Niteliği Bakımından Kitâb, İlâhiyât Yy, Ankara, 2012.
- 31. Yavuz, Yusuf Şevki, İstivâ, DİA, İstanbul 2009. - Müteşâbih, DİA, İstanbul, 2006. - Vecih, DİA, İstanbul, 2012.
- 32. Yıldırım, Suat, Kur'an'da Ulûhiyyet, Kayıhan Yy, İstanbul, 1987.
- 33. Yurdagür, Metin, Allah'ın Sıfatları-Esmâü'l-Hüsnâ, Marifet Yy, İstanbul,1984. -Haberî Sıfatları Anlamada Metod, EÜİFD, Sayı I, Kayseri, 1983. - “Kâdî Abdülcebbâr”, DİA, XXIV.
- 34. ez-Zemahşerî, Cârullah Mahmûd b Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki't-Te'vîl ve Uyûni'l-Ekâvîl fî Vucûhi't-Te'vîl, Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrût, 2006, - Esâsu'l-Belâğa, Dâru'l-Fikr, Beyrût, 1994.
