Author :
Abstract
Özet: Ast, üst ya da aynı statüdeki çalışanlar arasında sürekli ve sistematik olarak saldırgan davranışlara maruz kalmayla mobbing (psikolojik yıldırma) meydana gelmektedir. Günümüz dünyasında rekabetin de artmasıyla mobbing artış göstererek, bir işyeri hastalığına dönüşmektedir. Bu tür davranışlar ise, hem bireyler hem çalışılan örgüt hem de toplum üzerinde çeşitli travmalara neden olmaktadır. Bu çalışma ile eğitim örgütlerinde mobbing saldırı türleri, nedenleri, tepki biçimleri ve geliştirilen çatışma yöntemleri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırma, 12 öğretmen ve 17 okul yöneticisi (müdür ve müdür yardımcıları) ile yapılmıştır. Bu araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden fenomonoloji (olgubilim) deseni kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Veriler, yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak elde edilmiştir. Katılımcılardan toplanan veriler betimsel analiz tekniği ile çözümlenmiştir. Verilerin analizi sonucunda araştırmacılar, bazı katılımcıların mobbingle ilgili yeterli farkındalığa sahip olmadıkları, bazılarının sessiz kaldığı bazılarının ise hakkını aramaya yönelik tepkiler verdiği bulgusuna ulaşmıştır.
Keywords
Abstract
Abstrack: Mobbing (psychological mobbing) occurs among subordinate, superior or employees with the same status by being constantly and systematically exposed to aggressive behavior. In today's world, with the increase of competition, mobbing increases and turns into a workplace disease. Such behaviors cause various traumas on both individuals, the organization and society. By this study, mobbing attack types, causes, reaction styles and developed conflict methods in educational organizations were tried to be determined. The research was conducted with 12 teachers and 17 school administrators (principal and vice principals). This research was carried out by using the phenomenology design, one of the qualitative research methods. The data were collected by using the semi-structured interview technique. The data collected from the participants were analyzed with the descriptive analysis technique. As a result of the analysis of the data, the researchers found that some participants did not have sufficient awareness about mobbing, some remained silent and some responded to seek their rights.
Keywords
- Akgeyik, T.; Güngör, M. & Omay, U. & Uşen, Ş. (2013). Çalışma yaşamında psikolojik taciz. (1. Baskı).
- Akgeyik, T.; Güngör, M. & Omay, U. & Uşen, Ş. (2013). Çalışma yaşamında psikolojik taciz. (1. Baskı). Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi.
- Başer, M. U. & Kaya, T. (2010). Okul müdürlerinin çatışma yönetim yöntemlerini kullanma sıklıkları ve buyöntemlerinin etkililiğine ilişkin öğretmen algıları. E-International Journal Of Educational Research, 1(2).Baykal, A. N. (2005). Yutucu rekabet Kanuni devrindeki mobbing’den günümüze. (1.Baskı). İstanbul: Sistem.
- Bayrak, C. (1996). Örgütlerde çatışma üzerine düşünceler. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1).
- Bayram, F. (2007). Türk iş hukuku açısından işyerinde psikolojik taciz. (Mobbing). Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, S 14.
- Bedir-Erişti, S.D; Kuzu, A. & Kabakçı-Yurdakul, I. & Akbulut, Y. & Kurt, A. A. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayını.
- Christensen, L. B. ; Johnson, R. B. & Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz. 12. Baskıdan çeviri (A. Aypay, Çev. Ed.). Ankara: Anı
- Creswell, G. (1998). Qualitative, quantitative, and mixed method approach.http://www.stibamalang.com/uploadbank/pustaka/RM/RESEARCH%20DESIGN%20QUA%20QUAN.pdf (07.07.2013).
- Çakır, A. (2007). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri ve okulkültürü algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Çavuş, M.F. ; Develi, A. & Sarıoğlu , G. S. (2013). Mobbing ve örgütsel sessizlik: enerji sektörü çalışanları üzerine bir araştırma. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3 (1), 10–20.
- Çivilidağ, A. (2003). Anadolu lisesi ve özel lise öğretmenlerinin iş tatmini, iş stresi ve algılanan sosyaldestek düzeylerinin karşılaştırılmasına yönelik bir analiz. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Çukur, C. (2012). İşyerinde psikolojik taciz (mobbing). Çimento İşveren Dergisi, C 26, S 2.
- Davenport, N. ; Schwartz, R. D. & Elliot, G. P. (2003). Mobbing: İşyerinde Duygusal Taciz, (Çev: Önersoy O.C.). 1. Baskı, İstanbul: Sistem.
- Dimmock, C. & Walker, A. (2002). School leadership in context – societal and organisational cultures. ThePrinciples And Practice Of Educational Management. (in Eds. Tony Bush and Les Bell). London: Paul Chapman Publishing.
- Doğan, M. A. (2009). İlköğretim okullarında öğretmenlere uygulanan psikolojik şiddetin (mobbing) işdoyumuna etkisi: Ankara ili Sincan ilçesi örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Ertürk, A. (2005). Öğretmen ve okul yöneticilerinin okul ortamında maruz kaldıkları yıldırma eylemleri. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Gökçe, A. T. (2012). Mobbing: İş yerinde yıldırma. Özel ve resmi ilköğretim okulu öğretmen ve yöneticileri üzerinde yapılan bir araştırma. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, S 18.
- Hilal, Ö.; Elif, D. E. & Nazenin, İ. & Aynur, M. & Faikoğlu, R. (2015). Mobbing (psikolojik yıldırma), örgüt üzerindeki etkileri ve çözüm önerileri. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 2(1), 27-33.
- Kalay, F. Oğrak A. & Nişancı, N. (2012). Mobbing, örgütsel sessizlik ve örgütsel sinizm ilişkisi: örnek bir uygulama. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (2), 127–143.
- Karasar, N. (2020). Bilimsel irade algı çerçevesi ile bilimsel araştırma yöntemi kavramlar ilkeler teknikler. İkinci Yazım, (35.Basım). Ankara: Nobel.
- Karip, E. (2010). Çatışma yönetimi. Ankara: Pegem.
- Karyağdı, A. (2007). Örgütlerde yıldırma (mobbing) ve bir araştırma. Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
- Koçak, B. (2018). Öğretmenlerin Yıldırma (mobbing) ile İlgili Görüşleri ve Baş Etme Yöntemleri (Doctoraldissertation, İstanbul Kültür Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü/Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı/Eğitim Yönetimi ve Planlaması Bilim Dalı).
- Koçak, S. (2012). Öğretmenler arası çatışmalar ile okul müdürü-öğretmen çatışmalarında kullanılanyöntemlerin ve etkililik düzeylerinin karşılaştırılması (Uşak İli Örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Mimaroğlu, H. & Özgen H. (2007). Örgütlerde Güncel Bir Sorun: “Mobbing”. S.Ü Sosyal Bilimler EnstitüsüTürkiye’de Kamu Yönetim Sisteminin Dünyadadaki Değişim Dinamikleri Çerçevesinde YenidenYapılandırılması: Kuramsal ve Ampirik Bir Çalışma. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Mirzeoğlu, N. (2005). Örgütsel çatışma ve yönetimi: Spor eğitimi veren yükseköğretim kurumlarında bir uygulama. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, III (2).
- Namie, G. & Namie, R. (2000). The Bully at Work. Sourcebooks. Inc., Naperville, IL.
- Nanto Z. & Boydak-Özan M. (2016). Öğretmenlerin yaşadıkları yıldırma durumlarının incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 112-128.
- Özgan, H. (2011). Örgütsel davranış bağlamında öğretmenlerin örgütsel adalet, güven, bağlılık, yöneticideğerlendirme ve çatışma yönetimi stratejileri algıları arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(1).
- Öztürk, U. C. & Cevher, E. (2016) Sessizlikteki mobbing: mobbing ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişki. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18 (30),71- 80.
- Sönmez, V. & Gülderen-Alacapınar, F. (2018). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Genişletilmiş 6. Baskı. Ankara: Anı.
- Temizel, Y. (2013). Mobbing ve Türk hukuk sistemindeki yeri. Adalet Dergisi, S 45.
- Tetik S. (2010). Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 12 (18): 81-89, 2010
- Tetik, S. (2010). Mobbing kavramı: Birey ve örgütler açısından önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, C 12, S 18.
- Tınaz, P. (2006). İşyerinde duygusal taciz (mobbing). İstanbul: Beta.
- Tunçer, P. (2012). Örgütlerde cinsel taciz ve örgüt kültürü. The Journal Of Academic Social Science Studies, C 5, S 7.
- Turan, S. (2014). Çatışma yönetimi. Eğitim yönetimi: Teori, araştırma ve uygulama. Ankara: Pegem Akademi.
- Tutar, H. (2004). İşyerinde psikolojik şiddet sarmalı: Nedenleri ve sonuçları. Yönetim Bilimleri Dergisi. 2(2).Üstün, A. & Bozkurt, E. (2003). İlköğretim okulu müdürlerinin kendilerini algılayışlarına göre problem çözme becerilerini etkileyen bazı mesleki faktörler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 11(1), 13-20.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
- Yıldırım, G. (2010). İlköğretim okulu sınıf öğretmenlerinin okul müdürleri tarafından yıldırmadavranışlarına maruz kalma durumları. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
- Yıldız, S. M. (2015). Lider-üye etkileşimi, işyerinde mobbing ve mesleki tükenmişlik ilişkisi. Ankara: Detay.
- Yılmaz, H. & Kaymaz, A. (2014). Kurumsal bir risk unsuru: Mobbing (iş yerinde psikolojik taciz). Denetişim, (14), 73-81.
