İstanbul Beyazıt Yazma Eser Kütüphanesi’nde Korunan B 16 Envanter Numaralı Eserin Cilt Sanatı Bakımından İncelenmesi
Author :
Abstract
Kuşaktan kuşağa aktarılarak gelen ve geleneksel Türk sanatları örnekleri olarak karşımıza çıkan cilt, tezhip, hat, ebru, minyatür sanatları, yazma eserlerin sayfa ve kapaklarında yer alarak günümüze kadar ulaşabilmişlerdir. Bünyelerinde barındırdıkları kültürel ve sanatsal zenginlikleri ile yazma eserler, müzeler, kütüphaneler ve özel koleksiyonlar vb. aracılığı ile korunan, insanlığın ortak hazineleridir. Yazmaların sayfalarını bir arada tutan ve dağılmalarını önleyen Ciltler yapıldıkları dönemin sanat anlayışına ve kültürel yapısına göre tasarlanmışlardır. İstanbul Beyazıt Yazma Eser Kütüphanesinde korunan B16 Envanter Numaralı el yazması Kur’an-ı Kerîm’in cild bezemesi bu çalışmada ele alınarak incelenmeye çalışılmıştır. İncelenecek eser dijital ortamda yapılan kütüphanenin arşiv taraması ile belirlenmiştir. Belirlenen yazma eser muhafaza edildiği kütüphanede yerinde incelemeye tabi tutulmuştur. İstinsah tarihi bilinmeyen Kur’an-ı Kerîm’in cilt bezemesi dönem, üslup, işçilik, renk, malzeme, motif ve kompozisyon tasarımları bakımından detaylı analiz çizimleri yapılarak incelenmiştir. Eserin dış kap bezemesi ve iç kap bezemesi bulunmaktadır. Cilt bezemesi bakımından incelenen eserin, benzer üslup özelliklerindeki başka eserler ile karşılaştırıldığında Safevî dönemine ait üslup özelliklerini taşıdığına dair verilere ulaşılmıştır. Ulaşılan verilerin değerlendirildiği ve bezemelerin analiz edildiği bu çalışmanın alanda çalışan araştırmacılara ve sanatçılara kaynak oluşturulması amaçlanmıştır. Ayrıca kütüphane, arşiv ve müzelerde yer alan bu ve benzeri yazmaların bilinirliğinin artırılması, gün yüzüne çıkarılması ve gelecek nesillere güvenle aktarılması hedeflenmiştir.
Keywords
Abstract
The arts of bookbinding, illumination, calligraphy, marbling, miniature, which have been handed down from generation to generation and are examples of traditional Turkish arts, have survived to the present day by taking place on the pages and covers of manuscripts. With their cultural and artistic richness, manuscripts are the common treasures of humanity, protected through museums, libraries and private collections, etc. The bindings, which hold the pages of the manuscripts together and prevent them from falling apart, were designed according to the artistic understanding and cultural structure of the period in which they were made. In this study, the binding ornamentation of the manuscript Qur'ân al-kerîm with inventory number B16, which is preserved in Istanbul Beyazit Manuscript Library, is discussed and analyzed. The work to be examined was determined by the archive search of the library in digital environment. The identified manuscript was subjected to on-site examination in the library where it was kept. The binding ornamentation of the Holy Qur'an, the date of which is unknown, was examined by making detailed analysis drawings in terms of period, style, workmanship, color, material, motif and composition designs. The work has exterior binding decoration and interior binding decoration. When the work analyzed in terms of binding ornamentation is compared with other works with similar stylistic features, it is found that it bears the stylistic features of the Safavid period. This study, which evaluates the data obtained and analyzes the ornaments, is intended to serve as a resource for researchers and artists working in the field. In addition, it is aimed to increase the awareness of these and similar manuscripts in libraries, archives and museums, to bring them to light and to transfer them safely to future generations.
