Author :
Abstract
Müslümanların Ehl-i kitapla ilişkileri bağlamında din ve vicdan hürriyeti, birçok çalışmada genel bir şekilde ele alınmakla beraber, Müslümanların Batıyla en önemli karşılaşması sayılan Endülüs tecrübesi özelinde ele alınmamıştır. Ehl-i kitapla ilişki bağlamında din ve vicdan hürriyetine değinen Endülüs müfessirleri arasında, dinde ikrahın meşru olup olmaması meselesinde görüş ayrılıkları bulunmaktadır.
Din ve vicdan hürriyeti konusunu, “Dinde zorlama yoktur” ayeti bağlamında ele alan müfessirlerin kahir ekseriyeti, İslam Dinine girmenin gönülden inanmaya bağlı olduğunu, dinde zorlamanın caiz olmadığını, zorlama sonucu İslam’a giren bir kişinin zahiren Müslüman sayılsa bile gerçekte iman etmiş olamayacağını belirtmişlerdir. Endülüs müfessirleri de genel olarak çoğunluğun görüşünü benimsemekle beraber, bu konuda kendilerine özgü bir yaklaşım sergileyen müfessirler de bulunmaktadır. Buna göre, söz konusu ayet, batıla ikrah ile alakalı olup İslam’a girmede zorlama meşru ve geçerlidir, baskıyla İslam’a giren kişi, Müslümanlarla beraber yaşayıp hareket ettikçe, zamanla samimi bir kalple dine sarılabilecektir. Cizye meselesinde de, VI. asrın sonlarında cizye seçeneğinin kabul edilip edilmemesi hususunda devlet başkanının yetkili sayılmasına yapılan itirazdan ve cizye veren zimmînin ödemesini kabul etmenin vücubuna dair getirilen delillerden, bu meselede farklı görüşlerin olduğu anlaşılmaktadır. Dolayısıyla Endülüs müfessirleri, konuyla ilgili âlimlerin genel görüşünü kabul etmekle beraber aralarında farklı düşünen müfessirlerin olduğu da görülmektedir.
Bu çalışmada, Endülüs tefsirleri taranarak konuya dair Endülüslü müfessirlerin görüş ve düşüncelerinin tespit edilip değerlendirilmesi hedeflenmektedir.
Keywords
Abstract
Freedom of religion and conscience in the context of Muslims' relations with the People of the Scriptures, although it has been discussed in a general way in many studies, has not been specifically discussed in the Andalusian experience, which is considered the most important meeting of Muslims with the West. There are differences of opinion among the Andalusian interpreters, who refer to the freedom of religion and conscience in the context of the relationship with the People of the Scriptures, on the issue of whether or not the coercion in religion is legitimate. For this reason, it is among the principal objectives of this article is to search the Andalusian tafsirs, and to determine and evaluate the opinions and thoughts of the Andalusian mufassirs on the subject.
The vast majority of mufassirs who dealt with the issue of freedom of religion and conscience in the context of the Quranic verse "There is no coercion in religion" stated that entering the religion of Islam is based on believing wholeheartedly, that it is not permissible to use compulsion in religion, and that a person who enters Islam as a result of compulsion cannot actually be a believer, even if he is apparently considered a Muslim. Although Andalusian mufassirs generally adopt the opinion of the majority, there are other mufassirs who have a unique approach on this issue. According to them, the relevant Quranic verse is related to compulsion to do wrong, and that is legitimate and valid to force someone to enter Islam, as long as the person who converts to Islam lives and interacts together with Muslims, he will be able to embrace religion with a sincere heart with the passage of time. In the issue of jizya (capitation), at the end of the sixth century, it appears that there are different opinions on this issue concerning the objection to the president's authority over the option of taking the jizya or not, and concerning the evidence about the necessity of accepting the payment of the jizya by the People of the Scriptures who pay the jizya.
As a result, although Andalusian mufassirs accept the general view of scholars on the subject, there can be seen mufassirs who think differently.
Keywords
- 1. el-Humeydî, Abdulaziz b. Abdullah. (1998). et-Tarihul İslamî Mevakif ve İber, Daru’d-Da’ve, İskenderiyye.
- 2. Atçeken, İ. (2015). “Endülüs’ün Fetih Süreciyle İlgili Görüşlere Eleştirel Bir Yaklaşım”, Selçuk ÜİFD, 19(19):17-30.
- 3. Bedr, A. (2001). el-Endelus, el-Mevsu’atu’l-Arabiyye, Dımaşk.
- 4. Beydavî, Nasıruddin Ebu Said Abdullah b. Ömer b. Muhammed. (2003). Envaru’t- Tenzîl ve Esraru’t- Te’vîl, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
- 5. Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî. (1994). Ahkamu’l-Kur'an li’ş-Şafiî, Mektebetu’l-Hanci, Kahire.
- 7. Ceran, İ. (2016). Puvatya Savaşı (732), Abant İzzet Baysal ÜİFD, 4(8):17-47.
- 8. Dadan, A. (2009). “Endülüs Adının Kökeni Üzerine”, İSTEM Dergisi, 7(14):371-376.
- 9. Döner, N. (2017). “Kur’an’a Göre Cihad ve Terör (Kur'an Ayetleri Teröre Mesnet Teşkil Eder mi?)”, İslam ve Yorum Temel Tartışmalar, İmkanlar ve Sorunlar, 2017, II:209-237, Malatya.
- 10. Ebu Davud, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. (2009). Sünen (thk. Şuayb el-Arnavut vd.), Daru’r-Risaleti’l-Alemiyye.
- 13. Hamidullah, M. (1978). “Fethu’l-Endelüs (İspanya) fî Hilâfeti Seyyidinâ Osman senete 27 li’l-Hicreti”, İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, 7(0):-.
- 14. Hamidullah, Muhammed 2018, Endülüs’ün (İspanya) Hz. Osman’ın Halifeliği Sırasında -Hicrî 27 Yılında- Fethi (Çev. Selahattin Polatoğlu), Kocaeli İlahiyat Dergisi, 2(1):57-66.
- 15. İbn Arefe, Muhammed b. Muhammed et-Tunusî el-Malikî. (2008). Tefsiru İbn Arefe, Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, Beyrut.
- 16. İbn Aşûr, Muhammed et-Tahir. (1984). Tefsiru’t-Tahrir ve’t-tenvir. ed-Daru’t-Tunusiyye li’n-Neşr, Tunus.
- 17. İbn Atıyye, Ebu Muhammed Abdulhak b. Galib el-Endelusi. (1428/2007). el-Muharreru’l-Veciz fi Tefsiri’l- Kitabi’l-Aziz, Vezaretu’l-Evkaf veş-Şuuni’l-İslamiyye, Doha.
- 19. İbn Ebu Zemenîn, Muhammed b. Abdulllah el-İlbîrî. (2002). Tefsiru’l-Kur’ani’l-Aziz I-V, (thk. Ebu Abdullah Huseyn b. Ukkaşe vd.), el_Faruku’l-Hadise, Kahire.
- 20. İbn Kesir, Hafız İmaduddin Ebul-Fida İsmail b. Ömer. (2003). El-Bidaye ve'n-Nihaye, I-XXI, Daru Hicr.
- 21. İbn Kesir, Hafız İmaduddin Ebu’l-Fida İsmail b. Ömer. (1994). Tefsir’ul Kur’ân’il Azim, Daru’l-Hayr, Dımaşk.
- 23. İbnü’l-Esîr, Ebü’l‐Feth Ziyâüddîn Nasrullah b. Muhammed eş‐Şeybânî el‐Cezerî. (1997). el-Kâmil fi’t-Târîh, Daru’l-Kutubi’l-Arabiyye, Beyrut.
- 24. İbnü’l-Feres, Ebu Abdullah Abdu’l-Mun’im b. Muhammed el-Ensârî el-Hazrecî. (2006). Ahkamu’l-Kur’an, (Thk. Taha b. Ali Bu’Sureyh vd.), Daru İbn Hazm, Beyrut.
- 25. Kaya, R. (2011). Kur'an'a Göre Ehl-i Kitap ve İslam, Yağmur Yay., İstanbul.
- 26. Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh el-Hazrecî. (1988). el-Cami’u li Ahkami’l- Kur’an I-XX, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut.
- 27. Kutub, S. (1986). Fizilâl’il-Kur’ân, Daru’ş-Şuruk, Beyrut.
- 28. Malik, Ebû Abdillâh Mâlik b. Enes b. Mâlik b. Ebî Âmir el-Asbahî el-Yemenî. (1985). el-Muvatta’, (Thk. Muhammed Fuad Abdulbaki), Daru İhyau’t-Turasi’l-Arabi, Beyrut.
- 29. Mekkî, Ebû Muhammed Mekkî b. Ebî Tâlib Hammûş b. Muhammed el-Kaysî. (2008). el-Hidâye ilâ Bulûği’n- Nihâye fî İlmi Me’âni’l-Kur’ân ve Tefsîrihî ve Ahkâmihî ve Cümelin min Fünûni Ulûmih, Cami’atu’-Şârika.
- 31. Nesefî, Ebü’l-Berekât Hâfızüddîn Abdullah b. Ahmed b. Mahmud. (1993). Medariku’t- Tenzîl ve Hakaiku’t- Te’vîl, Eda Neşriyat, İstanbul.
- 32. Özdemir, M. (2014). Endülüs, İSAM Yay., İstanbul.
- 33. Özdemir, M. (1995). “Endülüs”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), (XI):225-232, İstanbul.
- 34. Raif, A. (1993). Endülüs Yok Edilişin Öyküsü, Araştırma Yay., İstanbul.
- 36. Salih C. & en-Nusayrat C. (2015). “Lâ İkrahe fi’d-Din Dirase Tefsiriyye Mukarine”, Dirâsât ulumu’ş-Şeria ve’l- Kanun, 42(3):1125-1141.
- 37. Seybold, C.F. (1977). Endülüs, İslam Ansiklopedisi (İA), (4):270-273, İstanbul.
- 38. Sırma, İ.S. (2014).Müslümanların Tarihi, Beyan Yay., İstanbul.
- 39. Suddî, İmam Ebu Muhammed b. Abdurrahman. (1993). Tefsiru’s-Suddiyyi’l-Kebir, (thk. Muhammed Ata Yusuf), Daru’l-Vefa, Mansura.
- 40. Şeyban, L. (2010). Reconquista Endülüs’te Müslüman-Hıristiyan İlişkileri, İz Yay., İstanbul.
- 41. Şeyban, L. (2014). Endülüs, Albaraka Türk Yay., İstanbul.
- 44. Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir b. Yezid b. Halid el-Âmülî et-Taberî el-Bağdâdî. (2015). Camiu’l Beyan an Te’vîl’i Ây’il Kur’ân, (thk. Ahmed Abdurrezzak el-Bekrî vd.), Daru’s-Selam, Kahire.
- 45. Ünal, İ.H.; Özdemir, M. & Yazıcı, N. (2013). İslam Kültüründe Hoşgörü Bir Arada Yaşama Tecrübemizin Esasları Örnekleri, DİB Yay., Ankara.
- 47. Yıldız, H. D. (1992). “Berberîler”, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), (V):478-483.
- 48. Yılmaz, H. (1997). Kur’an’ın Işığında Müslim-Gayri Müslim Münasebetleri, Kayıhan Yay., İstanbul.
- 49. Zemahşerî, Ebu’l Kasım Mahmud b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. (2005). el-Keşşaf an Hakaiki Ğavamid’it- Tenzîl ve Uyun’il Ekâvil fî Vechi’t Te’vîl, Daru’l-Marife, Beyrut.
