Author :
Abstract
Tarihi Türk Lehçeleri arasında Oğuz Türkçesiyle yakın ilişkisi açısından ve bilim, edebiyat, sanat, ticaret anlamında etkin bir yeri olan Kıpçakların dili, tarih sahnesinde önemli bir rol oynamıştır. Geniş bir coğrafyaya yayılmış olan Kıpçakların dil ve edebiyat ürünleri söz varlığı açısından oldukça zengindir. Deşt-i Kıpçak’ta konuşulan dil, Harezm ve Çağatay Türkçeleri arasında geçiş niteliği taşımaktadır. Kıpçak dönemi eserlerinin dili, Kıpçak ağzı derlemelerinden oluşmaktadır. Ermeni harfli Kıpçak metinleri hariç, Kıpçak Türkçesi yazı dili olarak kullanılmamıştır. Elde olan eserler, telif, tercüme, gramer, sözlük veya sözlü edebiyat ürünlerinden oluşan derlemelerden ibarettir. Bu nedenle Kıpçak Türkçesi ile yazılan eserlerin yazı dilinin hangi özellikleri taşıdığını tespit etmek önemli bir konudur. Bu araştırmada söz diziminin önemli bir unsuru olan ve Kıpçak dönemi eserlerinde sıklıkla karşımıza çıkan bağlaçların nasıl kullanıldığı incelenmiştir.
Keywords
Abstract
The language of the Kipchaks, which has an active place among the Historical Turkish Dialects in terms of science, literature, art and trade in terms of its close relation with Oghuz Turkish, has played an important role in the history scene. The language and literature products of Kipchaks, which are spread over a wide geography, are very rich in terms of vocabulary. The language spoken in Deşt-i Kıpçak is a transition between Harezm and Çağatay Turkish. The language of the Kipchak period works consists of the Kipchak dialect compilations. Except for the Kipchak texts with Armenian letters, Kipchak Turkish was not used as a written language. The works are compilations of copyrights, translations, grammar, dictionaries or oral literature. For this reason, it is an important issue to determine the characteristics of the written language of the works written in Kipchak Turkish. In this study, the use of conjunctions, which are an important element of syntax and frequently encountered in the works of the Kipchak period, was examined.
Keywords
- Argunşah, M.& Sağol-Yüksekkaya, G. (2013). Karahanlıca Harezmce Kıpçakça Dersleri, Kesit Yayınları,
- Argunşah, M.& Sağol-Yüksekkaya, G. (2013). Karahanlıca Harezmce Kıpçakça Dersleri, Kesit Yayınları, İstanbul.
- Banguoğlu, T. (2007). Türkçenin Grameri,Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Doğan, A.T. (2013). ‘İrşadü’l- Müluk ve’s- Selatin’de ‘Takı’ Bağlacı ve Anlamları’, Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi, 17-19 Mayıs 2013 Saraybosna, Bosnahersek.
- Eckmann, J. (1996). Harezm, Kıpçak ve Çağatay Türkçesi Üzerine Araştırmalar (Haz.: Osman Fikri Sertkaya), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Ercilasun, A.B. (2011). Türk Dili Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara.
- Ergene, O. (2017). Gülistan Tercümesi (Çev.: Sibicabi), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. Ergin, M. (2019). Türk Dil Bilgisi, Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
- Halası Kun, T. (2012). ‘Kıpçak Türkçesi Filolojisi X: Et-Tuhfe ve Onun Müellifi (Çev: Musa Salan)’, Dil Araştırmaları Dergisi, Sayı: 11, 185-195.
- Öner, M. (1998). Bugünkü Kıpçak Türkçesi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
- Önler, Z. (2007). ‘Tarihsel Metinlerde Kim ve Kaçan Kim Bağlaçlı Cümle Türü’, Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi, 27-28 Ağustos 2007, İstanbul Kültür Üniversitesi.
- Tokay, Y. (2014). ‘Memlük Kıpçak Türkçesinde İşlevsel Bir Edat ‘ Ançaġa Tigrü Kim’’, 1. Türk Dünyası Araştırmaları Semozyumu, 18-21 Mart 2014, Niğde.
- Toparlı, R., Vural, H., Kıraatlı, R. (2020). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
