EĞİTİM YÖNETİCİLERİNİN ALGILARINA GÖRE BAŞARI VE BAŞARISIZLIK ATIFLARININ NEDENSEL YÜKLEME KURAMI BAĞLAMINDA İNCELENMESİ
Author :
Abstract
Bu çalışmada eğitim yöneticilerinin algılarına göre başarı ve başarısızlık atıflarının nedensel yükleme kuramı bağlamında incelenmesi araştırma konusu yapılmıştır. Çalışma “İçtimai bozulmanın ve içtimai ilerlemenin temelinde örgüt yöneticilerinin tutumları yatar.” tezinden hareketle eğitim yöneticilerinin başarı başarısızlık durumlarının neler olduğunu belirlemek, bu durumlara hangi nedenlerin atfedildiği ortaya çıkarmak ve eğitim yöneticilerinin başarı ve başarısızlıklarını nedensel yükleme kuramı bağlamında değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.Çalışma, nitel olarak yapılandırılmış ve fenomenolojik desende yürütülmüştür.Araştırma verileri, nitel araştırma yöntemleri içerisinde bulunan yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Araştırma evreni olarak Erzurum’un Pasinler ilçesindeki ortaokullarda görev yapan eğitim yöneticileri seçilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, Erzurum Pasinler ilçesinde bulunan toplam 20 ortaokul ve 45 yönetici içerisinden basit rastgele örnekleme yöntemiyle belirlenen 10 ortaokul yöneticisinden meydana gelmektedir. Eğitim yöneticilerinin başarılı ve başarısız oldukları alanları tespit etmek ve başarı ve başarısızlık atıflarının hangi nedenlere yüklendiğini belirlemek amacıyla yarı yapılandırılmış görüşme formunda dört açık uçlu soru yer valmıştır. Araştırma sonucunda toplanan veriler, içerik analiziyle tasnif edilmiş ve çözümlenmiştir.İçerik analiziyle veriler kavramsallaştırılmış,çalışmanın amacını ortaya çıkaracak temalar ve kodlar belirlenmiştir. Verilerin analizinde çalışmaya katılanların kimliğini ortaya çıkaracak bilgilere yer verilmemiş, veriler üzerinde ortaklıklar ve farklılıklar dikkate alınmak suretiyle kodlar ve temalar oluşturulmuştur. Eğitim yöneticilerinin başarı ve başarısızlıklarına etki eden değişkenlere ilişkin geniş kapsamlı bir alan yazın taraması yapılmıştır. Eğitim yöneticilerinin başarı ve başarısızlıkları hakkındaki niteliklerinin derinlemesine araştırılması ve anlaşılması; başarısızlık durumlarının ortadan kaldırılması noktasında gerekli kararların alınması ve iyileştirme çabalarına yardımcı olacaktır. Yapılacak bu çalışmayla eğitim yöneticilerinde yükleme nedenlerine, başarı ve başarısızlık durumlarına yönelik farkındalığın artacağı, araştırmanın bu alanda yaşanan sorunlara ışık tutacağı, başarısızlık durumlarının ortadan kaldırılması noktasında alınacak kararlara yardımcı olacağı ve literatüre katkı sunacağı beklenmektedir. Verilerin çözümlenmesi sonucunda eğitim yöneticilerinin başarı ve başarısızlıklarına çeşitli nedenleri atfettikleri görülmüştür. .Eğitim yöneticileri başarılarını işe bağlılıklarına, mesleğe yönelik olumlu tutumlarına, iyi iletişim kurmalarına, güçlü eğitim tecrübelerine, ehliyet ve liyakat sahibi olmalarına, planlamaya ve koordineye önem vermelerine, özeleştiri ve istişareye açık olmalarına, çabalarına ve motive çalışmalarına yüklemişlerdir. Bu bulgulardan hareketle eğitim yöneticilerinin başarıya yönelik atıfları; nedensel yükleme kuramı bağlamında daha çok içsel, kontrol edilebilir ve değişken olarak kabul edilebilir. Eğitim yöneticileri başarısızlıklarını mesleğe yönelik olumsuz tutuma, bilgi ve tecrübe eksikliğine, özeleştiriye ve istişareye kapalı olmaya yeterli çaba ve zaman ayırmamaya, plansız çalışmaya, yenilikleri takip edememeye, iletişimsizliğe, kriz ve çatışma ortamlarını yönetememeye ve tükenmişliğe yüklemişlerdir. Bu bulgulardan hareketle eğitim yöneticilerinin başarısızlıklarına yönelik atıfları; nedensel yükleme kuramı bağlamında ekseriyetle içsel, kontrol edilebilir ve değişken olarak kabul edilebilir. Başarısızlığa atfedilen nedenlerin kimisi genelken kimisi spesifik bir özellik taşımaktaydı. Özellikle bazı eğitim yöneticileri başarısızlık nedenleri olarak mesleğin niteliğine uygun ekonomik şartların olmayışını, alt yapı, araç-gereç ve ekonomik şartların elverişsizliğini ve eğitim politikalarının yetersizliğini dile getirmiştir. Bu bulgulardan hareketle çoğunluğu temsil etmese de bazı eğitim yöneticilerinin başarısızlıklarına yönelik atıflarının; nedensel yükleme kuramı bağlamında dışsal, kontrol edilemez ve istikrarlı olduğunu göstermektedir. Yine araştırma bulgularından hareketle bayan eğitim yöneticilerinin başarı ve başarısızlıklarını, erkek yöneticilere göre daha fazla nedenlere yükledikleri sonucuna varılmıştır. Eğitim yöneticilerinin başarılarına atfettikleri ana nedenler mesleğe yönelik tutum, bilgi, çabalama, güçlü tecrübe ve liyakat iken başarısızlıklarına atfettikleri ana nedenler liyakatsizlik, alana hâkim olamama ile bilgi ve tecrübe eksikliğidir. Araştırmadan elde edilen bu sonuçlar doğrultusunda okullara eğitim yöneticisi seçilirken ehliyete ve liyakate gereken önem verilmesi, sadece puanla atama yapılmaması, bu çalışmanın bütün eğitim kademelerindeki yöneticilerle yapılması, eğitim yöneticilerinin nedensel yüklemelerine yönelik algılarının periyodik aralıklarla kontrol edilmesi ve eğitim yöneticilerinin bu yüklemelere yönelik farkındalığını arttırıcı çalışmaların yapılmasına ilişkin önerilerde bulunulmuştur.
Keywords
Abstract
In this study, the investigation of success and failure attributions according to the perceptions of educational administrators in the context of causal attribution theory is the subject of research. The study "The basis of social deterioration and social progress lies in the actions of organizational managers." Based on the thesis, it was carried out in order to determine the success and failure situations of educational administrators, to reveal what reasons are attributed to these situations, and to evaluate the success and failure of education administrators in the context of causal attribution theory. This research was structured as a qualitative research and conducted in a phenomenology pattern. The data were collected using the semi-structured interview technique included in the interview method, one of the qualitative research methods. Education administrators working in secondary schools in Pasinler district of Erzurum were chosen as the research universe. The study group of the study consists of 10 middle school administrators selected by simple random sampling method among a total of 20 secondary schools and 45 administrators in Erzurum Pasinler district. Four open-ended questions were asked in the semi-structured interview form in order to determine the areas where education administrators were successful and unsuccessful and to determine the reasons for attribution of success and failure attributes. The data obtained from the study were subjected to content analysis. In the content analysis, the data were conceptualized and the themes that would reveal the purpose of the study were determined. In the analysis of the data, information revealing the identity of the participants was not included, and codes and themes were created by taking into account the partnerships and differences on the data. A comprehensive literature review has been conducted on the variables that affect the success and failure of educational administrators. In-depth investigation and understanding of the qualifications of educational administrators about their success and failure; It will assist in making the necessary decisions to eliminate the failure situations and in the improvement efforts. With this study, it is expected that the awareness of the education administrators about the reasons for the loading, success and failure situations will increase, the research will shed light on the problems in this area, help the decisions to be made in eliminating the failure situations and contribute to the literature. As a result of the analysis of the data, it was seen that education administrators attributed various reasons to their success and failure. Educational managers attribute their success to their commitment to work, positive attitudes towards the profession, good communication, strong educational experience, competence and competence, importance to planning and coordination, being open to self-criticism and consultation, efforts and motivation. Based on these findings, educational administrators' attributions to success; In the context of causal attribution theory, it can be regarded as more intrinsic, controllable and variable. Education managers attributed their failures to a negative attitude towards the profession, lack of knowledge and experience, being closed to self-criticism and consultation, not sparing enough time and effort, working unplanned, not being able to follow innovations, lack of communication, inability to manage crisis and conflict environments, and burnout. Based on these findings, educational administrators' attributions to their failures; In the context of causal attribution theory it can often be regarded as intrinsic, controllable, and variable. While some of the reasons attributed to failure were general, some had a specific characteristic. Especially some education administrators stated the lack of economic conditions suitable for the qualifications of the profession, inadequate infrastructure, equipment and economic conditions, and inadequacy of education policies as the reasons for failure. Based on these findings, some education administrators' references to their failures, although they do not represent the majority; It shows that it is exogenous, uncontrollable and stable in the context of causal attribution theory. Again, based on the research findings, it was concluded that female education administrators attribute their success and failure to more reasons than male administrators. While the main reasons that education administrators attribute to their success are attitude towards the profession, knowledge, effort, strong experience and merit, the main reasons they attribute to their failure are incompetence, inability to master the field and lack of knowledge and experience. In line with these results obtained from the research, it is necessary to pay attention to competence and merit when selecting educational managers for schools, not to be appointed with only points, to conduct this study with managers at all educational levels, to periodically check the perceptions of educational administrators about causal uploads, and to make studies that increase the awareness of education administrators about these uploads. recommendations were made.
Keywords
- Arkonaç, A. S. (2005), Sosyal psikoloji (3. Baskı), İstanbul: Alfa Yayınları.
- Arkonaç, A. S. (2005), Sosyal psikoloji (3. Baskı), İstanbul: Alfa Yayınları.
- Ay, C. ve Kahraman, A. (2014), Atfetme (nedensellik yükleme) teorisi, pazarlama teorileri, ,Mediacat Yayıncılık, İstanbul, s.113-130.
- Barutçugil, İ. (2006). Yöneticinin yönetimi, İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
- Başaran,E.,İ.(2006).Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi.Ankara:Ekinoks Yayınları
- Bedük, A. (2000). Başarılı bir yöneticinin özellikleri ve başarıya giderken üzerinde durulması gereken hususlar, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 4, s. 165-174.
- Binbaşıoğlu, C.( 1978}.Eğitim yöneticiliği, Ankara: Binbaşıoğlu Yayınları.
- Bursalıoğlu. Z.(1995).Eğitim yöneticisinin yeterlikleri, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.Bursalıoğlu. Z.(2000).Eğitimde yönetimini anlamak, sistemi çözümlemek. Ankara: Pegem Yayınları.
- Can, B. (2005). İlkokul öğretmenlerinin ilgili nedensel atıflarının analizi, Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi.
- Çelik, Vehbi (2009)Okul kültürü ve yönetimi, Ankara: Pegem Yayıncılık.
- Demir,K. ve Yılmaz,K.(2018).Yönetim ve eğitim kuramları.Ankara:Pegem Akademi Drucker, F,P.(1994).Etkin yöneticilik. Ankara: Eti Kitapları.
- Duman,B.(2004).Anlam yükleme teorisinin öğrenme-öğretme sürecinde öğrencilerin öğrenilmiş çaresizliği üzerinde etkisi.13. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı Bildiri Kitabı.İnönü Üniversitesi.
- Er, F.(2016).Nedensel yükleme kuramı doğrultusunda verilen eğitimin hemşirelerin tıbbi hata nedenlerini belirlemelerine etkisi, Doktora Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İnönü Üniversitesi.
- Erdoğan, İ.(2000).Okul yönetimi ve öğretim liderliği. İstanbul: Sistem Yayıncılık
- Eren, E.(2001).Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayıncılık
- Ergezer, B.(1985).Okul yönetiminde liderlik, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: GaziEskicumalı, A., Editör Y.Özden, (2002).Eğitim, öğretim ve öğretmenlik mesleği,öğretmenlik mesleğine giriş, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Güney, S. (2009). Sosyal psikoloji, 1. Basım, Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Kapıkıran, N,A.(2008). Başarı sorumluluğunun ve başarı kaygısının psikopatolojik belirtilerle ilişkisinin belirlenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 140-149.
- Karasar, N.(2000). Bilimsel araştırma yöntemi. 9. Basım. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Koçak, R. (1998). Yükleme biçimlerinin depresyon ve kendini ayarlamadaki rolü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi.
- Özdiyar, Ö. (2008). Başarı ve başarısızlığa yüklenen nedenlere ilişkin sınıf öğretmenliği anabilim dalı öğrenci görüşleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Özer, M., A. (2011). 21. yüzyılda yönetim ve yöneticiler, İstanbul: Nobel Yayıncılık.
- Russel, D., McAuley, E. ve Tarico, V. (1987). Başarı için nedensel atıfları ölçme ve başarısızlık, Kişilik ve Sosyal Psikoloji Dergisi, 52,1248-1257
- Sevim, A.(1993). Nedensel yüklemeler ve başarı. Ankara Üniversitesi Dergiler Veri Tabanı (Journal Database), 26: 593-600.
- Taslak, S., Dalgın, T.(2015). Çalışanların atfetme eğilimlerinin örgütsel sinizm davranışları üzerindeki etkisi: sağlık çalışanları üzerine bir araştırma. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 34: 139-58.
- Taymaz, H.(2001).Okul yönetimi. Ankara: Pegem Yayınları.
- Weiner, B. (1977). Eğitim psikolojisi için atıfsal bir yaklaşım. İnceleme Eğitimde Araştırma, 4, 345-366.
- Weiner, B. (1985). Başarı motivasyonu ve duygularının atıfsal bir teorisi. Psikolojik inceleme, 92, 548-573.Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Yıldırım, S.(2012).Hemşirelik hizmetlerinde nedensel yükleme teorisi: bir alan araştırması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 15: 27-35.
- Zel, U.(2001).Liderlik ve kişilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık
