Author :
Abstract
Değişmekte olan dünyamızda öğretmenlerin de çalıştıkları okulların müdürlerinin liderlik stillerinden beklentileri de değişmektedir. Artık geleneksel liderlik tarzlarının geride bırakılması gerektiği düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı okul müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarına etkilerine dair ayrıntılı bir inceleme yapmaktır. Çalışma nitel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Bu amaç doğrultusunda “Öğretmenlerin görev yapmakta oldukları okullardaki müdürlerin liderlik stilleri nelerdir?”, “Okul müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmenlerin örgütsel bağlılığı üzerindeki etkileri nelerdir?” ve “Okul müdürleri, öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarını arttırmak için neler yapmalıdır?” sorularına yanıt aranmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu formal lise kademesinde görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi ile elde edilmiştir. Öğretmenler, görev yapmakta oldukları okullardaki okul müdürlerinin liderlik stillerinin en çoktan en aza doğru vizyoner, dönüşümcü ve işlemci lider olarak sıralamışlardır. Okul müdürlerinin liderlik stillerinin öğretmenlerin örgütsel bağlılığını kuruma aidiyet ve motivasyon faktörleri bakımından etkileri olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarını arttırmak için okul müdürlerinden beklentileri sırasıyla: adil olmalı, öğretmenin görüşünü almalı, öğretmene arka çıkmalı, iletişimi iyi olmalı, öğretmenlere değer vermeli, okulda değişimi ve gelişimi sağlamalı ve anlayışlı olmalı şeklinde sıralanabilir. Bulgular doğrultusunda araştırmacı vizyoner liderler ve dönüşümcü liderler ile çalışan öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının daha fazla olduğu düşünüldüğünde, okul müdürleri bu liderlik stillerine göre göreve getirilebilir, işlemci lider konumunda olan okul müdürlerinin bulunduğu kurumlarda öğretmenlerin motivasyonunun ve örgütsel bağlılıklarının düşük olduğu gözlemlendiğinden okul müdürlerine liderlik stilleri ve yönetim konusunda hizmet içi bir eğitim düzenlenebilir ve okul müdürlerinin öğretmenler arasında ayrımcılık yapmaması ve adaletli olması gereklidir gibi önerilerde bulunmuştur.
Keywords
Abstract
In our world that has been changing, the expectations of teachers from the leadership styles of their principals with whom they are working have also been changing. It is thought that traditional leadership styles should be left behind from now on. The study has been carried out by means of a qualitative research method. The purpose of this study is to make a detailed examination on the effects of leadership styles of school principals on the organizational commitments of teachers. In line with this purpose responses have been sought to the questions “What are the leadership styles of the school principals where the teachers work?” “What are the effects of leadership styles of school principals on the organizational commitments of teachers?” and “What should school principals do to increase the organizational commitments of teachers?”. The sample group of this study consists of teachers working at formalhigh schools. Data were collected by means of a semi-structured interview method. Teachers have listed the leadership styles of the school principals where they work as visionary, transformational and transactional leaders from the most to the least seen leadership styles. It has been understood that leadership styles of school principals have effects on the organizational commitments of teachers in terms of sense of belonging to the organization and motivation factors. What the teachers expect from their school principals to do in order to increase their organizational commitment can be listed as follows, respectively: school principals should be fair, they should ask the teachers’ opinions, they should back the teachers up, they should communicate well with the teachers, they should appreciate the teachers, they should ensure the change and development at school and they should be understanding. In line with the findings of this study, the researcher has made recommendations as follows: when it is considered that the organizational commitments of teachers are much more when working with a principal who has visionary or transformational leadership style, school principals who have such type of leadership styles may be appointed to the schools from now on; since it is observed that the motivations and organizational commitments are of low level of teachers working with school principals applying transactional leadership style, school principals may be provided with in-service training on the matter of leadership styles and management; and school principals should not make discrimination among teachers and they should be fair.
Keywords
- Akçay, A. (2003). Okul müdürleri öğretmenleri etkileyebiliyor mu?.Milli Eğitim Dergisi. Sayı: 157.
- Akçay, A. (2003). Okul müdürleri öğretmenleri etkileyebiliyor mu?.Milli Eğitim Dergisi. Sayı: 157.
- Balay, R. (2000)Özel ve resmi liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı: Ankara ili örneği, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
- Balay, R. (2014) Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. Ankara. Pegem Akademi
- Balyer, A.,ve Gündüz Y. (2012) Okul Müdürlerinin Etkili Liderlik Davranışlarının İncelenmesi,2012 AKU, Kuramsal Eğitimbilim Dergisi - Journal of Theoretical Educational Science, 5(2), 237-253
- Başaran, İ.E. veÇınkır, S. (2013) Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi.Ankara: Siyasal Kitabevi.
- Bentz, V.M. &Shapiro, J.J. (1998). Mindful Enquiry in Social Research. Thousand Oaks, CA: Sage
- Berg, B. L.&Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (H. Aydın. Çev.). Konya: EğitimYayıncılıkBerg, B. L.&Lune, H. (2020), Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (çeviri editörü Prof. Dr. Asım Arı, & editör Yusuf Yavuz). Konya.
- Bulut, Y. V. ve Uygun S.V.(2010). Etkin bir yönetim için vizyoner liderliğin önemi: Hatay’daki kamu kurumları üzerinde bir uygulama. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensititüsü Dergisi, 29-47.
- Ceylan, A. (1997). Liderliğe kurumsal yaklaşımlar. 21. Yüzyılda Liderlik Sempozyumu (5-6 Haziran 1997- İstanbul) Bildiriler Kitabı, Cilt:2, İstanbul: Deniz Harp Okulu Basımevi.
- Cohen, A. (1993).“Age and Tenure in Relationto Organizational Commitment: A Meta- Analysis”. Basic and Applied Social Psychology, 14 (2),143–159.
- Çelik, V. (1997). Eğitim yönetiminde vizyoner liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3(4), 465- 474.
- Çelik, V. (2007). Eğitimsel Liderlik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
- Deeter-SchmelzDawn R.,Goebel Daniel J., & Kennedy Karen Norman. (2008). What Are TheCharacteristics of an Effective Sales Manager? An Exploratory Study Comparing Salesperson and SalesManager Perspectives. TheJournal of Personal Selling and Sales Management, 28(1), 7–20. https://doi.org/10.2753/PSS0885-3134280101
- Durukan, H. (2006). Okul yöneticisinin vizyoner liderlik rolü. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (2), 277-286.
- Easterby-Smith M.,Thorpe, R., & Jackson, P.R. (2008) Management Research. 3rd ed. London: Sage.
- Eraslan, L. (2006). Liderlikte post-modern bir paradigma: dönüşümcü liderlik. International Journal of Human Sciences, 1 (1), 1-30.
- Erdem, R. (2007) “Örgüt Kültürü Tipleri ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki:Elazığ İl Merkezindeki Hastaneler Üzerinde Bir Çalışma”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 2(2), 63-79.
- Eren, E. (2001). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: BetaYayınevi.
- Ergun, T. (1975) Uluslararası örgütlerde bağlılık kavramı. TODAİE. Amme İdaresi Dergisi, 8,4: 97-106.
- Eryılmaz, F. (2006). Endüstri Meslek Lisesi okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özelliklerine sahip olmadüzeyleri (Ankara İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Fontana, Andrea, & James H. Frey (1994), "Interviewing," in Handbook of Qualitative Research, Norman K. Denzin and Yvonna S. Lincoln, eds.. Thousand Oaks, CA: Sage, 361-376.
- Fraenkel, R.M. &Wallen, N.E. (2006). How to design and evaluate research in education (6th ed.). New York: McGraw-Hill International Edition.
- Gaertner, K.N. &Nollen, S.D. (1989) Career experiences, perceptions of employment practices, and psychological commitment to theorganization. Human Relations, 42, 11: 975-991.
- Göka, E. (2011) Türklerde liderlik ve fanatizm. İstanbul:Timaş
- Güçlü, N. (1997). Eğitim lideri olarak okul yöneticileri. Milli Eğitim Dergisi. (134), 50-55. Güçlü, N.;Koşar, S. (2020) Eğitim Yönetiminde Liderlik. Ankara: Pegem Akademi.
- Gürsel, M.(1997). Okul yönetimi. Konya: Mikro Yayınları
- Hrebiniak, L.G.&Alutto, J.A. (1972) “Personal and Role-Related Factors in the Development of Organizational Commitment”, Administrative Science Quarterly. 17(4), 555–573.
- İnce, M., ve Gül, H. (2005)Yönetimde Yeni Bir Paradigma Örgütsel Bağlılık, Çizgi Kitabevi:Konya.Kantabutra, S.&Avery, G.C. (2011). Follower effects in the visionary leadership process. Journal ofBusiness &Economics Research (JBER), 4 (5), 57-66 içinde Güçlü, N.;Koşar, S. (2020) Eğitim Yönetiminde Liderlik. Ankara: Pegem Akademi.
- Kaya, Y.K. (1986). Eğitim yönetimi. Ankara: Bilim Yayınları.
- Kiesler, C.A. (1971). The psychology of commitment: Experiments linking behaviour to belief. New Yorkand London: Academic Press içinde Balay, R. (2014) Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. Ankara: Pegem Akademi.
- Korkmaz, M. (2005). Duyguların ve liderlik stillerinin öğretmenlerin performansı üzerinde etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 43, 401- 422
- Korkmaz, M. (2008). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğrenen örgüt özellikleri arasındaki ilişki üzerine nicel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 14 (1), 75-98.
- Loeb, S., Morris, P., Dynarski, S., McFarland D., Reardon, S.,&Reber, S., Descriptive analysis in education: A guide for researchers, 02.12.2020 tarihinde https://ies.ed.gov/ncee/pubs/20174023/ adresinden alındı.
- Lok, P.;Crawford, J. (2004). The effect of organizational culture and leadershipstyle on job satisfaction and organizational commitment: A cross-national comparison, Journal of Management Development, 23(4)
- Mathieu, J. E.&Zajac, D. M., (1990) “A Review and Meta-Analysis of The Antecedents, Correlates and Consequences of Organizational Commitment”, Psychological Bulletin, 108(2), 171-194
- Neuman, L. W. (2007). Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nitel ve Nicel yaklaşımlar(S. Özge, Çev.). İstanbul: Yayın Odası Yayıncılık
- Northcraft, G. B.&Neale, M. A. (1990). Organizational Behavior: A Management Challenge, The Dryden Press: Chicago
- Ogbonna, E.,& Harris, L. C. (2000). Leadershipstyle, organizational culture and performance: Empirical evidence from UK companies. International Journal of Human Resource Management, 11 (4)
- Okçu, V. (2014) Öğretmenlerin algılarına göre okul yöneticilerinin dönüşümsel ve işlemsel liderlik stilleri ileokuldaki farklılıkları yönetme becerileri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14 (6), 2147-2174.
- Oliver, N. (1990) “Work Rewards, Work Values and Organizational Commitment in An Employee Owned Firm: Evidence From The U.K”, Human Relations, 43(6), 513-526.
- O'Reilly, C. A.& Chatman, J. (1986). Organizational commitment and psychological attachment: The effectsof compliance, identification, and internalization on prosocial behavior. Journal of applied psychology,71(3), 492. İçinde Balay, R. (2014) Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. Ankara. Pegem Akademi.
- Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
- Özkan, Y. (2014). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile okulların etkililik düzeyleri arasındaki ilişkininincelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mevlana Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Patton, M.Q.(1990), Qualitative Evaluation and Research Methods, Second Edition. Newbury Park, CA: Sage Publications, Inc.
- Patton, R.,Beaver, J.&, Potok, T. (2011). "Classification of Distributed Data Using Topic Modeling andMaximum Variation Sampling," in 2011 44th Hawaii International Conference on System Sciences (HICSS 2011), Kauai, HI, 2011 pp. 1-5.doi: 10.1109/HICSS.2011.101
- Schwenk, C.R. (1986). Information, cognitive biases, and commitment to a course of action. Academy ofManagement Review, 11, 2: 298-310 içinde Balay, R. (2014) Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. Ankara. Pegem Akademi.
- Starks, H. & Trinidad, S.B. (2007). Choose Your Method: A Comparison of Phenomenology, Discourse Analyis and Grounded Theory. Qualitative Health Research, 17:1372-1380.
- Suri H. Purposeful sampling in qualitative research synthesis. QualRes J. 2011;11:63–75Swailes, S. (2002). Organizational commitment: a critique of the construct and measures, International Journal of Management Reviews, Vol. 4, Iss. 2, 155-178
- Şişman, M. (1997). “Gelecegin Liderlerinin Yetistirilmesi ve Egitimde Liderlik”, 21.Yüzyılda Liderlik Sempozyumu, Cilt: 2, Deniz Harp Okulu. İstanbul
- Tan, D.S.K. & Akhtar, S. (1998). Organizational commitment and experienced burnout:An exploratory studyfrom a chinese cultural perspective, The International Journal of Organizational Analysis, Vol. 6, No. 4, (October), 310-333.
- Ulukan, M. (2006). Futbolcuların kulübe bağlılıklarında antrenörlerin liderlik özelliklerinin rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Yıldırım, A.ve Şimşek, H. (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara:Seçkin Yayınevi Yıldırım, A.ve Şimşek, H. (2003). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara:Seçkin
- Yıldırım, A.ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı).Ankara: SeçkinYıldırım, C. (2006). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin örgütsel sağlık üzerindeki etkisi (Ankara ili örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. G.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
- Yılmaz, H.ve Karahan, A. (2010). Liderlik davranışı, örgütsel yaratıcılık ve işgören performansı arasındakiilişkilerin incelenmesi: Uşak’ta bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17 (2) 145-158.
- Yukl, G.A. (1989). Leadership in organization. India: PearsonEducation.
- Wallace, B.& Ridgeway, C. (1996). Leadership for strategic change. Great Britian: The Short Run Press, Exeter.
