Author :
Abstract
Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun olarak üretilen finansal raporlarda sadece finansal bilgiler yer almaktadır. Finansal performansın ölçülmesine ve etkilerinin belirlenmesine olanak sağlayan bu raporlar, finansal olmayan performansın ölçümünde ve etkilerinin belirlenmesinde yetersiz kalmaktadır. Kurumsal sosyal sorumluluk raporlamasının geliştirilmiş hali olan sürdürülebilirlik raporlamasında, işletmelerin çevresel, sosyal ve ekonomik performansları ile bu performansların birbirleri ile etkileşimi üzerinde durulmaktadır. 20. yüzyılda sürdürülebilirlik raporlamasının temellerine ve bildirimlerine dayanılarak, entegre raporlar hazırlanmaya başlanmıştır. Entegre raporların hazırlanmasında, genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinden hareketle, gerekli olan muhasebe bilgileri üretilebilmektedir. Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinin yanı sıra, entegre raporlamanın ortaya çıkmasında önemli bir etkiye sahip olduğu bilinen sürdürülebilirlik muhasebesi de bu sürece destek olmaktadır. İklim değişikliği ve sürdürülebilirliğe yasal çözümler sağlanması amacıyla ilk Doğal Sermaye Protokolü (Natural Capital Protocol) 2010 yılında, Japonya'nın Nagoya kentinde düzenlenen Birleşmiş Milletler Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (United Nations Convention on Biological Diversity) zirvesinde kabul edilmiştir. Gerek günümüzde gerekse geleceğe yönelik mal ve hizmet akışına olanak sağlayan doğal kaynak stoklarına (çevresel varlıklarına) ilişkin değerlerin/harcamaların toplamı doğal sermayeyi oluşturmaktadır. Bu doğrultuda; üretimde kullanılan malzemeler ve geri dönüşüm oranları, enerji ve su kaynaklarının kullanımı, atık yönetimi, biyolojik çeşitlilik, emisyonlar, çevresel uyum ve tedarikçilerle ilişkiler, doğal sermayeye yönelik nitel göstergeler olarak sayılabilmektedir. Sürdürülebilirlik muhasebesinin unsurlarından biri olarak doğal sermaye muhasebesi ise, doğal çevrede azalmakta olan doğal kaynak (sermaye) stoklarının seviyesinde meydana gelen değişimlerin kaydedilmesi amacıyla kullanılmaktadır. Bu araştırmanın amacı, doğal sermaye muhasebesi konusunda yürütülen akademik çalışmaların betimsel bir içerik analizi ile belirlenerek değerlendirilmesidir. Araştırma kapsamında, 2012-2022 (Haziran) yılları arasında yerli ve yabancı literatürde yer alan araştırma makaleleri incelenmiştir. Araştırma sonucunda, incelenen çalışmalarda çoğunlukla, doğal sermaye muhasebesinin ve ilişkili kavramların kuramsal olarak ele alındığı görülmüştür. Ayrıca, Çevresel-Ekonomik Muhasebe Sistemi Merkezi Çerçevesi (SEEA CF)’nin yardımıyla doğal sermayenin muhasebeleştirilmesi sürecinde kullanılacak hesapların, yapılanma sürecinde olduğu belirlenmiştir.
Keywords
Abstract
Financial reports produced in accordance with generally accepted accounting principles contain only financial information. These reports, which allow the measurement of financial performance and the determination of its effects, are insufficient in measuring non-financial performance and determining its effects. Sustainability reporting, which is the developed version of corporate social responsibility reporting, focuses on the environmental, social and economic performances of enterprises and the interaction of these performances with each other. In the 20th century, based on the fundamentals and notifications of sustainability reporting, integrated reports began to be prepared. In the preparation of integrated reports, necessary accounting information can be produced based on generally accepted accounting principles. In addition to generally accepted accounting principles, sustainability accounting, which is known to have a significant impact on the emergence of integrated reporting, also supports this process. In order to provide legal solutions to climate change and sustainability, the first Natural Capital Protocol was adopted in 2010 at the United Nations Convention on Biological Diversity summit held in Nagoya, Japan. The sum of the values/expenses related to the natural resource stocks (environmental assets) that enable the flow of goods and services both today and in the future constitutes the natural capital. In this direction; Materials used in production and recycling rates, use of energy and water resources, waste management, biodiversity, emissions, environmental compliance and relations with suppliers can be counted as qualitative indicators for natural capital. Natural capital accounting, as one of the elements of sustainability accounting, is used to record changes in the level of decreasing natural resource (capital) stocks in the natural environment. The aim of this research is to determine and evaluate academic research on natural capital accounting with a descriptive content analysis. Within the scope of the research, research articles in the domestic and foreign literature between the years 2012-2022 (June) were examined. As a result of the research, it was seen that mostly natural capital accounting and related concepts were discussed theoretically in the studies examined. In addition, with the help System of Environmental-Economic Accounting Central Framework (SEEA CF), it has been determined that the accounts to be used in the process of accounting for natural capital are in the process of structuring.
Keywords
- 1. Abeysekera, I. (2013). “A Template for İntegrated Reporting”, Journal of Intellectual Capital, 14(2):227-245.
- 2. Agarwala, M.; Atkinson, G.; Baldock, C. & Gardiner, B. (2014). “Commentary: Natural Capital Accounting and Climate Change”, Nature Climate Change, 4(7):520-522. www.nature.com/natureclimatechange
- 3. Altınay, A. T. (2016). “Entegre Raporlama ve Sürdürülebilirlik Muhasebesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(25):47-64.
- 4. Altun, N. (2018). “Finansal Olmayan Bilgilerin Raporlanmasında Küresel Raporlama İlkeleri”, Academic Review Of Humanities And Social Siences, 1(1):31-49.
- 5. Arıcı, N. D.; Aktaş, R. & Karğın, S. (2016). “Muhasebe Alanında Yapılan Çalışmaların Araştırma Yöntemleri Açısından Analizi: Türkiye Örneği (2011-2015)”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18(4):919-943.
- 6. Arslan, M. C. & Kısacık, H. (2017). “Akaryakıt İstasyonu İşletmelerinde Muhasebe Süreci”, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2):275-286.
- 7. Atasel, O. Y. (2021). “Kurumsal Raporlama Türü Olarak Entegre Raporlamada Tanımlanan Sermaye Öğelerinin Değer Yaratma Süreci ile İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
- 8. Ball, A. (2004). “A Sustainability Accounting Project for the UK Local Government Sector? Testing the Social Theory Mapping Process and Locating A Frame Of Reference”, Critical Perspectives On Accounting, 15:10091035.
- 9. Bhatt, Y.; Ghuman, K. & Dhir, A. (2020). “Sustainable Manufacturing. Bibliometrics and Content Analysis”, Journal Of Cleaner Production, 260:1-17.
- 10. Brandon, C.; Brandon, K.; Fairbrass, A., & Neugarten, R. (2021). “Integrating Natural Capital into National Accounts: Three Decades of Promise and Challenge”, Review of Environmental Economics And Policy, 15(1):134-153.
- 11. Capriolo, A.; Boschetto, R.G.; Mascolo, R.A.; Balbi, S. & Villa, F. (2020). “Biophysical And Economic Assessment of Four Ecosystem Services for Natural Capital Accounting in Italy”, Ecosystem Services, 46:1-14.
- 12. Danışmaz, A. T. (2019). “Sosyal Bilimlerde Presenteeism’i İnceleyen Araştırmaların Betimsel İçerik Analizi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(65):1277-1283.
- 14. Dönmez, A.; Karausta, T. & Ersoy, A. (2011). “Social Sciences Citation Index’e Kayıtlı Dergilerde Çağdaş Yönetim Muhasebesi Yöntemlerine İlişkin Literatür Taraması ve Analizleri (1970-2008)”, Journal Of Yasar University, 25(7):4357-4377.
- 15. Franzese, P. P.; Buonocore, E.; Donnarumma, L. & Russo, G. F. (2017). “Natural Capital Accounting in Marine Protected Areas: The Case of The Islands of Ventotene and S. Stefano (Central Italy)”, Ecological Modelling, 360:290-299.
- 16. Gavilanes, J. A. Q. & Basurto, C. A. M. (2015). “Análisis De Las Publicaciones Sobre Contabilidad Ambiental Publicadas En El Período 2010-2015”, Revista Publicando, 2(5):131-142.
- 17. Gençoğlu, Ü. G. & Aytaç, A. (2016). “Kurumsal Sürdürülebilirlik Açısından Entegre Raporlamanın Önemi ve BIST Uygulamaları”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 72:51-66.
- 18. Gibassier, D.; Adams, C. & Jérôme, T. (2019). “Integrated Reporting and The Capitals’ Diffusion”, Report Published by the French Accounting Standard Setter (Autorité Des Normes Comptables). https://ssrn.com/abstract=3429709
- 19. Gökten, P. O. (2017). “Su Muhasebesi ve GRI 303 SU 2016 Sürdürülebilirlik Raporlaması Standardı”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 19(4):957-980.
- 20. Gökten, P. O. (2019). “Doğal Sermayeye Dayalı Yönetim Yaklaşımında Biyoçeşitlilik Muhasebesinin Rolü: Normatif Bir Araştırma”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(1):674-686.
- 22. Gray, R. H. (1994). “Corporate Reporting For Sustainable Development: Accounting for Sustainability in 2000AD” Environmental Values, 3:17-45.
- 23. Gülbahar, Y. & Alper, A. (2009). “Öğretim Teknolojileri Alanında Yapılan Araştırmalar Konusunda Bir İçerik Analizi”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(2):93-111.
- 24. Hein, L.; Bagstad, K.; Edens, B.; Obst, C.; De Jong, R. & Lesschen, J. P. (2016). “Defining Ecosystem Assets for Natural Capital Accounting”, PLOS ONE, November(9):1-25. DOI:10.1371/Journal.Pone.0164460
- 25. Hiçyorulmaz, E. (2022). “Çevre Muhasebesi Konusunda Yazılan Lisansüstü Tezlerin İçerik Analizi ile İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 25(1):114-123.
- 26. Islam, M. & Managi, S. (2019). “Green Growth and Pro-Environmental Behavior: Sustainable Resource Management Using Natural Capital Accounting in India. Resources”, Conservation & Recycling 145:126-138.
- 27. Jayarajah, K.; Saat, R. M. & Rauf, A. A. (2021). “A Review of Science, Technology, Engineering & Mathematics (STEM) Education Research From 1999–2013: A Malaysian Perspective”, Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 10(3):155-163.
- 28. Kılıç, B. İ. (2018). “Muhasebe Meslek Mensuplarının Sürdürülebilirlik Muhasebesi ve Entegre Raporlama ile İlgili Farkındalığa Katkısı”, XX. Türkiye Muhasebe Kongresi, 5-6 Ekim 2018, TÜRMOB, 917-956, İstanbul.
- 29. Kızılyalçın, A. (2020). “TR Dizinde Taranan Üniversite ve Muhasebe Finansman Dergileri ile Lisansüstü Tezlerde Çağdaş Maliyetleme Yöntemleri (2010/2019)”, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1):156-175.
- 30. Koçak, A. & Arun, Ö. (2006). “İçerik Analizi Çalışmalarında Örneklem Sorunu”, Selçuk İletişim, 4(3):21-28.
- 31. Lamberton, G. (2005). “Sustainability Accounting – A Brief History and Conceptual Framework”, Accounting Forum, 29(1):7-26, DOI: 10.1016/J.Accfor.2004.11.001.
- 32. Mace, G. M. (2019). “The Ecology of Natural Capital Accounting”, Oxford Review of Economic Policy, 35(1):54-67.
- 33. Mazak, M. (2022). “Konaklama İşletmelerinde Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Sosyal Sorumluluk Muhasebesinin Önemi”, Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1):167-182.
- 34. Mercan, E. (2019). “Değer Yaratma Sürecinde Entegre Raporlama ve Uygulanması”, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
- 35. Mozeikçi, A. A. (2018). “Entegre Raporlamanın İşletme ve Çevresi Açısından Önemi: Uluslararası Entegre Raporlama Konseyi Veri Tabanındaki Şirketlerin Eko-Verimlilik İncelemesi”, Yüksek Lisans Tezi, Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırklareli.
- 36. Natural Capital Finance Alliance (NCFA). The Materiality of Natural Capital. http://www.naturalcapitalfinancealliance.org/materiality, Erişim: 22.05.2022.
- 37. Nishimwe, G.; Rugema, D. M.; Uwera, C.; Graveland, C.; Stage, J.; Munyawera, S. & Ngabirame, G. (2020). “Natural Capital Accounting for Land in Rwanda”, Sustainability, 12(12):5070.
- 38. Obst, C. G. (2015). “Reflections On Natural Capital Accounting At The National Level: Advances in the System of Environmental-Economic Accounting”, Sustainability Accounting, Management and Policy Journal, 6(3):315-339. DOI: 10.1108/SAMPJ-04-2014-0020
- 39. Olvera, B. A. B., & Moore, F. C. (2021). “Use and Non-Use Value of Nature and The Social Cost of Carbon”, Nature Sustainability, 4:101-108. https://doi.org/10.1038/s41893-020-00615-0
- 40. Önce, S. & Başar, B. (2010). “Türkiye’deki Akademik Araştırma Dergilerinde Muhasebe Alanında Yazılmış Makalelerin Analizi: 2000-2008”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 45:55-68.
- 41. Rinaldi, L.; Unerman, J. & de Villiers, C. (2018). “Evaluating The Integrated Reporting Journey: Insights, Gaps and Agendas for Future Research”, Accounting, Auditing & Accountability Journal, 31(5):1294-1318. DOI 10.1108/AAAJ-04-2018-3446
- 42. Ruijs, A., & van Egmond, P. (2017). “Natural Capital in Practice: How to Include Its Value in Dutch Decision- Making Processes”, Ecosystem Services, 25:106-116.
- 43. Ruijs, A.; Vardon, M.; Bass, S. & Ahlroth, S. (2019). “Natural Capital Accounting For Better Policy”, Ambio, 48:714-725.
- 44. Senal, S. & Ateş, B. A. (2012). “Kurumsal Sürdürülebilirlik İçin Muhasebe ve Raporlama”, Muhasebe ve Denetime Bakış, 36:99-108. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mdbakis/issue/63909/967330
- 45. Suri, H. & Clarke, D. (2009). “Advancements in Research Systhesis Methods: From a Methodologically Inclusive Perspective”, Review of Educational Research, 79(1):395-430.
- 46. Temelli, F. (2019). “Kurumsal Sürdürülebilirlik ve Sürdürülebilirlik Muhasebesi” (Ed.: Başar, E.E.; Ağ, A. & Gülhan, Ü.), Sürdürülebilirlik: Ekonomik ve Sosyal Eğilimler, ss. 177-192, İmaj Yayınevi, Ankara.
- 47. Tosunoğlu, B. & Çam, A. V. (2016). “Türkiye’de Maliyet Alanında Yapılan Lisansüstü Tez Çalışmaları Üzerine Bir Araştırma”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(15):145-155.
- 48. Turner, K.; Badura, T. & Ferrini, S. (2019). “Natural Capital Accounting Perspectives: A Pragmatic Way Forward”, Ecosystem Health And Sustainability, 5(1):237-241. DOI:10.1080/20964129.2019.1682470
- 49. Ültay, E.; Akyurt, H. & Ültay, N. (2021) “Sosyal Bilimlerde Betimsel İçerik Analizi”, IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (10):188-201.
- 50. Vardon, M.; Castaneda, J. P.; Nagy, M. & Schenau, S. (2018). “How The System of Environmental-Economic Accounting Can Improve Environmental Information Systems and Data Quality for Decision Making”, Environmental Science and Policy, 89:83-92.
- 51. Vitolla, F.; Raimo, N.; Rubino, M. & Garzoni, A. (2020). “The Determinants of Integrated Reporting Quality in Financial Institutions”, Corporate Governance, 20(3):429-444.
- 53. Yanık, S. & Türker, İ. (2012). “Sürdürülebilirlik ve Sosyal Sorumluluk Raporlamasındaki Gelişmeler (Tümleşik Raporlama)”, İ. Ü. Sosyal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 47(Ekim):291-308.
- 55. Yükçü, S. & Fidancı, N. (2016). “Sürdürülebilirlik Maliyeti Örneği Olarak Maden Sahası Restorasyonu”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(3):663-677.
