Author :
Abstract
Türk-İslam sanatı içinde kendilerine önemli bir yer edinen Selçuklular, hakim oldukları her yere kendi bilgi ve birikimlerini de götürerek yerel kültürlerinde etkisi ile gelişip yenilikler ortaya koymuşlardır. Selçuklu süsleme sanatları arasında yeniliğe ve denemelere açık olan çini süsleme tekniği ile eşsiz örnekler sergilemişlerdir. Büyük Selçuklular tarafından bulunan minai tekniğine, yedi renk anlamına gelen “ Heft renk” de denilmiştir. İran bölgesinde özellikle kullanım ve süs eşyalarında tercih edilmiştir. Minai sıraltı ve sırüstü tekniklerinin, aynı seramik bünye üzerinde uygulanması sonucu elde edilen yeni bir süsleme tekniği olarak ortaya çıkmıştır. Büyük Selçuklularda minai tekniği ile üretilen seramiklerde, saray, eğlence ve av sahnelerini anlatan konuların tasvirleri yer almıştır. Genelde beyaz zemin üzerine kiremit kırmızısı, firuze, mavi ve siyah boyaları kullanarak süslemeleri işlemişlerdir. Büyük Selçuklularda plaka zemine yapılmış minai süsleme çok nadir bulunmaktadır. Türklerin Anadolu’yu almasından sonra yeni kurulan şehirlerde, imar süreci tüm hızıyla devam etmiştir. Bu şehirlerde yaptıkları mimari eserlerin yüzeylerini, daha önceki bulundukları yerlerden getirdikleri sanat anlayışı ile süslemişleridir. Anadolu Selçukluların İznik’ten sonra ikinci başkenti olan Konya’ da, saray ve köşk gibi önemli eserler ortaya koymuşlardır. II. Kılıç Aslan Köşkü, çini süslemelerinde kullanılan minai tekniği ile diğer yapılardan farklı bir özellik taşır. Düz ve beyaz zeminli perdahı iyi yapılmış, altıgen, sekizgen ve çokgen yıldız plakalarda saray soylularının ve mitolojik canlıların yer aldığı kompozisyonlar resmedilmiştir. Tamamlayıcı eleman olarak kullanılan baklava dilimi, üçgen ve haçvari seramiklerinde bitkisel ve geometrik motifler işlenmiştir. II. Kılıç Aslan Köşküne ait minai süslemeler, Anadolu’daki tek örnek olması açısından çok değerlidir. Çalışmada bu eserlerin görsel analizleri yapılmıştır.
*Bu çalışma birinci yazarın doktora tez çalışmasından üretilmiştir.
Keywords
Abstract
The Seljuks, who have gained an important place in the Turkish-Islamic art, have developed and innovated with the effect of their local culture by taking their own knowledge everywhere they dominate. They exhibited unique examples with the technique of decorating the tile, which is open to innovation and trials among the Seljuk ornamental arts. The minai technique found by the Great Seljuks was also called "Heft color", which means seven colors. It is especially preferred for use and ornaments in the Iranian region. It has emerged as a new decoration technique obtained as a result of applying the minai subglaze and supine techniques on the same ceramic structure. Ceramics produced with the minai technique in the Great Seljuks included depictions of subjects describing palace, entertainment and hunting scenes. They usually embroidered the decorations on the white floor using tile red, turquoise, blue and black paints. In the Great Seljuks, the minai decoration made on the slab floor is very rare. After the Turks took Anatolia, the reconstruction process continued at full speed in the newly established cities. They decorated the surfaces of the architectural works they made in these cities with the understanding of art they brought from their previous locations. In Konya, the second capital of the Anatolian Seljuks after Iznik, they produced important works such as palaces and mansions. II. Kılıç Aslan Pavilion has a different feature than other structures with the minai technique used in tile ornaments. The hexagonal, octagonal and polygonal star plates, which have a flat and white finish, depict the compositions of court nobles and mythological creatures. Vegetable and geometric motifs were embroidered in the diamond slice, triangular and cruciform ceramics used as complementary elements. The minai ornaments of II.Kılıç Aslan Mansion are very valuable in terms of being the only example in Anatolia. Visual analyses of these works were performed in the study.
Keywords
- Arık, R. (2000). Kubad Abad Selçuklu Saray Çinileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- Arık, R. (2000). Kubad Abad Selçuklu Saray Çinileri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
- Arik, R. (2007). Anadolu Selçuklu Saraylarında Çini, Anadolu Toprağının Hazinesi Çini, Selçuklu ve Beylikler Çağı Çinileri, Kale Grubu Kültür Yayınları, İstanbul.
- Aslanapa, O. (1989). Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, 2. b. İstanbul.
- Atagün, D. (2010). “Türk Çini Sanatında Renkli Sır Teknikleri Ve Reçeteleri”, Sakarya Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
- Atıcı, H. (1998). “Erzurum Bölgesinde Bulunan Selçuklu Devri Seramik Kapları”, Atatürk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eski Çini Onarımları Anasanat Dalı, Erzurum.
- Avşar, L. (2020). “Bazı Selçuklu Seramik Tekniklerinin Teşekkül ve Tasnif Meselesi Üzerine Bir Değerlendirme”. idil,(76):1841–1854.
- Çeken, M. (2008). “Minai Tekniği Üzerine Bir Değerlendirme’’, Ortaçağ-Türk Dönemi Kazıları ve Sanat TarihiSempozyumu, 17-18 Ekim, ( A. Osman Uysal, Alptekin Yavaş, vd), Çanakkale 18 Mart Üniversitesi, 374-379. Çanakkale.
- Hillenbrand, R. (2005). “İslam Sanatı ve Mimarlığı”, (Çev. Çiğdem Kafesçioğlu), Homer Kitabevi, İstanbul.
- Öney. G. (1992). Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları, İş Bankası Kültür Yayınları. 3.b. Ankara.
- Öney, G. (2008). “Tarihten Yansımalarla Büyük Selçuklu Seramiklerinde Kadın”, Sanat Tarihi Dergisi (17/1):55-75. Web: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/152375 (E.t. 13.04.2020).
