YENİDEN İŞLEVLENDİRİLEN MEKANLARDA DONATIMIN ERGONONOMİSİ: AKSARAY ZİNCİRİYE MEDRESESİ BİLGİ EVİ ÖRNEĞİ
Author :
Abstract
Zaman içerisinde gelişen teknolojik ve ekonomik etmenlerin beraberinde ülkede hızlı kentleşme, nüfus artışı, toplumsal ve sosyal yapıda köklü değişiklikler gözlemlenmeye başlanmış, bu kaçınılmaz olarak toplumun yaşayış biçimine de yansımıştır. Değişen yaşam biçimleri yeni ihtiyaçları da beraberinde getirmiş bunun sonucunda kentlerin alışılmış dokusundan uzaklaşılmış ve geçmişimizi temsil eden tarihi yapılar yeni gereksinimleri karşılayamamaktan ötürü geri planda kalmıştır. Bu yapıların çoğu terk edilmişlikle beraber kullanılamayacak halde tahrip olurken, nitelikli olarak görülenleri günümüz gereksinimlerini karşılayabilecek yeni fonksiyonlar yüklenerek yapıların aktif olarak kullanımı sağlanıp, kente ve topluma yeniden kazandırılmaktadır. Yapıların yeniden topluma kazandırılmasında insanların dikkatini çekecek ve konforunu sağlayacak donanımlar ve organizasyonlar söz konusunda olduğunda ergonomi kavramı da önem kazanmaktadır. Bu kapsamda çağın gerisinde kalmış ve Aksaray kent belleğinde önemli bir yeri olan Zinciriye Medresesi’nin Bilgi Evi’ne dönüşümünde yeni kazandırılan işlevler doğrultusunda mekânsal organizasyonundaki değişimlerin olup olmadığı incelenmiş ve yaklaşık 700 yıl önce inşa edilen bu yapının yeniden donatımında yapılan müdahalelerin ergonomik kriterlerce nasıl şekillendiği yerinde yapılan ölçümler ve gözlemler eşliğinde değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda çağın standartlarından farklı bu tarihi yapının yeni işlevleriyle birlikte kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılayıp karşılayamadığını ergonomik kriterlerce ne derece uygun olduğu bu analizler doğrultusunda yorumlanmıştır. Gerçekleştirilen bu analizler sonucunda köklü müdahalelerin yapılmasının zorluğundan ve donatımında kullanılan donatı elemanlarının seçimlerinin çok düşülmemesinden ötürü geçmişte de eğitim odaklı bir yapı olarak kullanılmasına rağmen bazı faktörlerce sahip olabileceği performansın altında olduğu gözlemlenmiştir.
Keywords
Abstract
Along with the technological-economical factors that have developed over time, rapid urbanization, population growth, radical changes in social structure have begun to be observed in country, and this has inevitably reflected on the life of the society. Changing lifestyles have brought with new needs, as a result, the usual texture of cities has been moved away and historical buildings that represent our past have remained due to not being able to meet new needs. While most of structures are destroyed as they cannot be used with abandonment, the ones that are seen as qualified are loaded with new functions that can meet today's needs, ensuring the active use of the buildings and reintroducing them to the city and society. The concept of ergonomics also gains importance when it comes to equipment and organizations that will attract people's attention and provide comfort in reintegrating these structures into society. In context, it was examined whether there were changes in the spatial organization in line with newly acquired functions in transformation of Zinciriye, which has lagged behind times and has an important place in the city memory of Aksaray, into Information House, and how interventions made in reequipment of structure, which was built about 700 years ago, were shaped in the light of ergonomic criteria evaluated with on-site measurements and observations. As a result of evaluations, it has been interpreted in line with these analyzes whether this historical building, which is different from the standards of the age, meets the needs of the users with new functions, and what extent it is suitable for ergonomic criteria. As a result of these analyzes, it was observed that although it was used as an education-oriented structure in the past, it was below the performance it could have due to the difficulty of making radical interventions and decisions in selection of the equipment elements used in its equipment.
Keywords
- Arabacıoğlu P. & Aydemir I. (2007). 'Tarihi Çevrelerde Yeniden Değerlendirme Kavramı', Megaron YTÜ.
- Arabacıoğlu P. & Aydemir I. (2007). 'Tarihi Çevrelerde Yeniden Değerlendirme Kavramı', Megaron YTÜ. Mimarlık. Fakültesi. E-Dergisi, Cilt 2, Sayı 4, 204-212.
- Arat, Y. & Parlak S. (2020). Ergonomik Açıdan Mekân Deneyimi Arkitektoniği: Karabük BebekKütüphanesi ve Ankara Ali Dayı Çocuk Kütüphanesi Örneğı̇. Ergonomi, 3(3), 138–155. https://doi.org/10.33439/ergonomi.651088
- Ayhan, M. (2004). Halk Kütüphanelerinde İç Mimari. Hacettepe Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- Cassar, M. (2009). Sustainable Heritage: Challenges and Strategies for the Twenty-First Century. Apt Bulletin: Journal of Preservation Technology, 40(1).
- Erdal Z. (2014).Aksaray’da Türk Devri Mimarisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Van.
- Eren Akaydın, Ö., & Canbay Türkyılmaz, Ç. (2018). İşlevsel Dönüşüme Uğramış Yapılarda ErgonomiKavramı; Üsküdar Nevmekan Örnek İncelemesi, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, Cilt 6, 279–292. https://doi.org/10.21923/jesd.360654
- Fakıbaba Dedeoğlu, E. (2019). Yeniden İşlevlendirilen Kilise Yapılarında İç Mekân MüdahalelerineYönelik Analizler: Sivrihisar Ermeni Kilisesi Örneği . Sanat ve Tasarım Dergisi, (23), 77-103. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sanatvetasarim/issue/46013/578627
- Fernandez, J. E. (1995). Ergonomics in the workplace. Facilities, 13(4), 20–27. https://doi.org/10.1108/02632779510083359
- Gazi A, & Boduroğlu, E. (2015). İşlev Değişikliğinin Tarihi Yapılar Üzerine Etkileri “Alsancak LevantenEvleri Örneği.” MEGARON / Yıldız Technical University, Faculty of Architecture E-Journal, 10(1), 57–69. https://doi.org/10.5505/megaron.2015.86570
- Karadeniz, Ş. (2017). Yeni Bir Bilgi ve Öğrenme Merkezi Olarak Bilgi Evleri (Information Houses as a NewInformation and Learning Center). Turk Kutuphaneciligi - Turkish Librarianship, 31(1), 90–104. https://doi.org/10.24146/tkd.2017.6
- Kaşlı B., (2009). İstanbul’da Yeniden İşlevlendirilen Korumaya Değer Endüstri Yapıları ve İç Mekân Müdahaleleri: Santral İstanbul Örneği. İ.T.Ü., Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Kaya K. (2012). Geleneksel Mardin Evlerinin Tasarım ve Ergonomi İlişkisi Bağlamında İncelenmesi.Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yapı Eğitimi Anabilim Dalı, Elazığ.
- Kızıltepe, S. (2017). Kütüphane Yapılarında Akustik Konfor Ve Bir Örnek İnceleme. Yıldız Teknik Üniversitesi.Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı Yapı Fiziği Programı, İstanbul.
- Kocabıyık, Y. (2014). “Yeniden İşlevlendirme Kavramı ve Bu Kapsamda İTÜ Taşkışla Binasının İncelenmesi”, Maltepe Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Kurak Açıcı, F. & Konakoğlu, Z. N. (2019). Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilmesi: Trabzon MimarlarOdası Örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 28 (2) , 214-224 . DOI: 10.35379/cusosbil.587899
- Kuru, R. & Türkyılmaz, Ç. (2019). Kütüphane Yapılarının Mekansal Organizasyonunun Ergonomik AçıdanDeğerlendirilmesi: Bahçeşehir Üniversitesi Kütüphane Binası Örneği, Ergonomi, 2 (3) , 153-166. DOI: 10.33439/ergonomi.481138
- Kutlu, İ. (2012). Aksaray Zinciriye Medresesi. Dini Araştırmalar, 15(41), 197–216.
- Neufert E., (2013). Yapı Tasarımı Bilgisi, Ed. Çağla Özaslan, Çev. Gizem Tercüme, Beta Yayınları.
- Parlak, Ö., & Dişli G. (2021). Aksaray Tarihi Kent Merkezinin Unesco Dünya Mirası Geçici ListesineAdaylığı İçin Bir Deneme. Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 141–164. https://doi.org/10.22520/tubaked.2020.22.009.
- Polat Ö. (2011). Karamanoğulları Devrinde Aksaray Şehri.Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi,Niğde.
- Selçuk, E. & Çakır, G. (2018). İş Sağlığı ve İşçi Güvenliğini Etkileyen Fiziksel Faktörlerin ErgonomikAçıdan İncelenmesi. ResearchGate, https://www.researchgate.net/publication/328450474 Erişim Tarihi: 20.08.2021.
- Sluchak, T. J. (1992) “Ergonomics: Origins, Focus And İmplementation Considerations”. AAOHN Journal, Vol 40, No.3, 105-112.
- Temel, S. C. & Canbay Türkyılmaz, Ç., (2018). Geleneksel Safranbolu Evi’nin İşlevsel DönüşümündeErgonomik Tasarım Faktörlerinin Değerlendirilmesi: Curtlar Evi Örneği. Ergonomi , vol.1, no.3, 163-175. DOI: 10.33439/ergonomi.481130
- Yıldırım, İ. (2016). İstanbul Kapalı Sarnıçlarının İşlevsel Dönüşümünün Mekansal Bağlamda İncelenmesi. Beykent Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İç Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
