Süleymaniye Kütüphanesinde Bulunan Sultan I. Ahmed Koleksiyonuna Ait 00013 Envanter Numaralı Kur’an-ı Kerim’in Tezyinatı
Author :
Abstract
Müslüman Türkler, yalnızca savaş meydanlarında değil, aynı zamanda ilim ve sanat alanında da İslam’ın hünerli neferleri olmuş, bu bağlamda en seçkin örnekleri ortaya koymuştur. Bahsi geçen sanat alanlarından biri de el yazması kitaplardır. Sanatçılar, el yazmalarıyla yüzyıllar boyunca dinî, ilmî ve edebî konularda sayısız esere imza atmıştır. Ecdadımız içeriği kadar sanat değeri de yüksek olan bu eserleri insanlığa bir hediye olarak miras bırakmışlardır. El yazması eserlerden başta Kur’an-ı Kerimler olmak üzere bahsi geçen eserlerin örnekleri, kütüphanelerde, müzelerde ve özel koleksiyonlarda halen günümüzde varlıklarını sürdürmektedir.
Çalışmaya konu olan eser Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi’nde bulunmaktadır. Yüzlerce eser arasından seçilen Sultan I Ahmed Koleksiyonuna ait 00013 envanter numaralı Kur’an-ı Kerim tezyini açıdan ele alınarak incelenmiştir. Nesih hattıyla yazılan eserin serlevhası ile birlikte 114 surenin tamamının tezyin edildiği ve farklı 7 adet tasarımdan oluştuğu anlaşılmaktadır. Kur’an-ı Kerim’in güllerinde 4 farklı tasarım yapılmıştır. Güller genel olarak madalyon tarzındadır. Eserde durak gülleri tek tip olarak uygulanmıştır. Karahisârî Kur’an-ı mantığında sayfa yapısına sahip olan eserin tüm sayfalarında simetrik tasarlanmış 4 adet koltuk tezhibi bulunmaktadır. Koltuklar sade bir tasarıma sahip olup yine tek tip münhaniden oluşmaktadır.
Hâtime sayfasının nesih hattı ile sonradan yazılmış olduğu tahmin edilmektedir. Şefik Efendi tarafından (1134-1721) tamir edilmiş ve 21 Rebiülevvel 1265-1848 tarihinde bir hanım sultan tarafından vakfedildiği düşünülmektedir. Ancak bu eserin kesin olarak hangi tarihte yazılıp ve bezendiği bilinmemektedir.
Eser, yazı, desen, motif, teknik ve üslup bakımından ele alınarak incelenmiş, desen çizimleri yapılmış ve ayrıca aynı koleksiyonda bulunan 00012 envanter numaralı Kur’an-ı Kerim ile karşılaştırma yapılarak tarihlendirilmeye çalışılmıştır.
Keywords
Abstract
Muslim Turks have been skillful soldiers of Islam not only on the battlefields, but also in the field of science and art, and have presented the most outstanding examples in this context. One of the mentioned fields of art is manuscript books. Artists have created countless works on religious, scientific and literary subjects through manuscripts over the centuries. Our ancestors bequeathed these works, which have high artistic value as well as their content, as a gift to humanity Examples of the mentioned manuscripts, especially the Kur’an-ı Kerim, still exist in libraries, museums and private collections.
The work subject to the study is located in the Suleymaniye Manuscript Library. The Kur’an-ı Kerim, inventory number 00013, belonging to the Sultan Ahmed I Collection, selected from hundreds of works, was examined in terms of its decoration. It is understood that all 114 suras were decorated with the title sheet of the work written in Naskh calligraphy and consisted of seven different designs. Four different designs were made on the roses of the Kur’an-ı Kerim. Roses are generally in medallion style. In the work, stop roses are applied uniformly. The work, which has a page structure similar to the Karahisari Kur’an, has four symmetrically designed armchair illuminations on all pages. The seats have a simple design and consist of a single type of seat.
It is estimated that the Hatima page was written later with naskh script. It was repaired by Şefik Efendi (1134-1721) and is thought to have been dedicated by a lady sultan on 21 Rebiülevvel 1265-1848. However, it is not known exactly when this work was written and decorated.
The work was examined in terms of text, pattern, motif, technique and style, pattern drawings were made and an attempt was made to date it by comparing it with the Kur’an-ı Kerim with inventory number 00012 in the same collection.
