CUMHURIYETIN İLK YILLARINDA İDEAL EĞİTİM MODELİ ARAYIŞINA BİR MİSAL: HIFZIRRAHMAN RAŞİT’İN MEKTEBCİLİK VE YENİ MEKTEB HAREKETİ
Author :
Abstract
Cumhuriyet döneminde başlanan eğitimde reform hareketlerinin kurgu ve uygulamaları içinde aktif rol oynayan kişilerden biri de Hıfzırrahman Raşit Öymen’dir. Hıfzırrahman’ın Türk eğitim sisteminde savunduğu fikirler ve yaptığı çalışmaları ifade eden genel anlayışa “Mektebcilik” adı verilir. Mektepçiliğin temel dayanaklarını ise Cumhuriyet dönemi Türk İnkılapları oluşturmuştur. Mektepçilik anlayışında temel hedef, eğitimin millileştirilmesi, demokratlaştırılması ve laikleştirilmesidir. Hıfzırrahman Raşit Bey, bu üçayak üzerine oturttuğu eğitim anlayışını, “Mektebciliğin Kâbesinde” adlı eseriyle kamuoyunun dikkatine sunmuştur. Hıfzırrahman’ın eğitimle ilgili fikir ve çalışmalarının, temel merkezi “Mektepçilik” iken bu değerlerin okullarda, uygulamaya geçirilmesiyle oluşan yeni eğitim anlayışına “Yeni Mekteb” adı verilmiştir. “Yeni Mekteb” aynı zamanda Hıfzırrahman’ın, 1922 yılında Trabzon’da çıkardığı mecmuanın da adıdır. Hıfzırrahman’ın Yeni Mekteb anlayışında temel merkez, insan yani öğrencidir. Zira eğitimin malzemesi insan olduğu için okullara gelen çocuklar iyi bilinmeli, onların yetenek, bilgi ve ihtiyaçlarına göre hareket etmeli, yeni müfredatlar da buna göre düzenlenmelidir. Bu çalışmanın temel hedefi Hıfzırrahman Raşit Bey’in eğitimle ilgili fikirlerini, Türk eğitimiyle ilgili yaptığı çalışmaları ve görüşlerini ortaya koymak ve onun temel felsefesini oluşturan “Mektebcilik ve Yeni Mekteb” anlayışlarında örnek insan yetiştirme modelini açıklamaktır. Çalışmada Hıfzırrahman’ın savunduğu ve kurmaya çalıştığı “Mektepçilik ve Yeni Mektep” anlayışlarının Türk eğitimine sağladığı avantajlar ve getirdiği yeniliklerin neler olduğu sorusuna cevap aranmıştır. Söz konusu çalışma, Hıfzırrahman Raşit Bey tarafından çıkarılan Mektebciliğin Kâbesinde ve Yeni Mekteb Mecmualarının transkripsiyonunu yapmak suretiyle yani belge tarama metoduyla oluşturulmuştur. Çalışma sonunda elde edilen en büyük izlenim Hıfzırrahman’ın fikirlerinin Cumhuriyetin ilk yıllarında ortaya konulan Milli Eğitim modeliyle paralellik gösterdiğidir. Hıfzırrahman ayrıca kırsalın eğitimi, eğitimde pedagojin ön plana çıkarılması, karma eğitim gibi fikirleriyle Cumhuriyet dönemi eğitim anlayışına yön veren isimlerden biri olmuştur.
Keywords
Abstract
One of the people who played an active role in the fiction and practices of the reform movements in education started in the Republican period is Hıfzırrahman Raşit Öymen. The ideas that Hıfzırrahman defended in the Turkish education system and the general approach that states works he did are called Mektebcilik (Schooling). The main sources of the Schooling are Tukish revolutions of Republic period. The main goals of the Schooling approach are to make the education nationalized, democratized, and secularized. Hıfzırrahman Raşit Bey presented this education approach that he established on a trivet to the public’s attention with his work named ‘Mektebciliğin Kabesinde’ (On the Kaaba of Schooling). The essential point of Hıfzırrahman’s ideas and works about education is ‘Schooling’, on the other hand the new education approach that was established by performing these morals in schools, was named ‘New School’. ‘New School’ was also the name of the journal that Hıfzırrahman published in 1922. The essential point of Hıfzırrahman’s New School approach is human, thus it is student. Because the material of education is human, the children who come to schools should be well known, they should act according to their abilities, knowledge and needs, and new curricula should be arranged accordingly. This study’s main goal is to reveal Hıfzırrahman Raşit Bey’s ideas about education, his studies and opinions about Turkish education and to explain example human raising model on ‘Schooling and New School’ approaches that formed his essential philosophy. In this study, answers for the question what advantages and improvements were brought to Turkish education by ‘Schooling and New School’ approaches that Hıfzırrahman defended and tried to establish, have been sought. This study has been formed by document scanning method by making transcription of ‘Mektebciliğin Kabesinde (On The Kaaba of Schooling) and Yeni Mekteb (New School) journals that were published by Hıfzırrahman Raşit Bey. The biggest impression that gained at the end of this study is that Hıfzırrahman’s ideas have parallels with the National Education model that was revealed in the first years of the Republic. Hıfzırrahman was also one of the people who directed Republic period’s educational approach with his ideas like to educate the rural, to put forward the pedagogy in education, and coeducation.
Keywords
- Bahşi, E. (2005), “Eğitim ve Siyaset Alanındaki Çalışmalarıyla Hıfzırrahman Râşit Öymen”, Basılmamış
- Bahşi, E. (2005), “Eğitim ve Siyaset Alanındaki Çalışmalarıyla Hıfzırrahman Râşit Öymen”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
- Başkaya, M. (2015),“1923 Yılında Trabzon’dan Samsun’a Taşınan Bir Değer: Yeni Mekteb Mecmuası”, 24- 26 Ekim 2013 III Uluslararası Canik Ve Değerleri Sempozyumu Bildirileri Kitabı, Samsun, 679-689.
- Cenik, Ö. (2004), “Hıfzırrahman Raşit Öymen ve Türk Eğitimine Katkıları”, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
- Dereköy, R. (1980), “Hıfzırrahman Raşit Öymen”, Eğitim Hareketleri, ( 25),(286), Ankara, 130-141.
- Gündüz, B. (2000), Hıfzırrahman Raşit Öymen’in Hayatı ve Kişiliği, Yüksek Lisans Tezi, KTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon 2000.
- Öymen, Hıfzırrahman R. (1977), “Mustafa Kemal’in Eğitimle İlişkileri”, Atatürk Konferansları (1973– 1974), TTK Basımevi, Ankara.
- Öymen, A. (2002), Bir Dönem Bir Çocuk, Doğan Kitap, İstanbul.
- Uzun, M.(1993), “Cudi Efendi”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, (8), 181-183. TBMM Albümü 1920-2010, (2010), (1), TBMM Basımevi Ankara.
