Author :
Abstract
Sanat yaşantıların, kültürel değerlerin ve farklı disiplinlerdeki gelişimin küçük birer yansıması ya da sorgu-lanması şeklinde biçimlenmiş, ancak bazı sanat dalları güncel konularda toplumların yönlendirilmesinde önemli bir rol üstlenmiştir. Karikatür sanatı da toplumu ilgilendiren güncel olayları mizah yoluyla abartılı bir görsellikle yansıtmak-tadır. Karikatür sanatı, Türkiye’de 1800’lerde basında yer alan karikatürlerle bilinirken, 21. yüzyılda çoğunlukla basılı, sanal ve sosyal medya da yer alan görsellerle ilişkilendirilmektedir. Türk Sanatı tarihinde Batılılaşma dönemi ile başla-yan batı’dan etkilenme süreci Karikatür Sanatı tarihinde de yaşanmış ve pek çok karikatür sanatçısı yetişmiştir. Bu makale, karikatür sanatçısı Ahmet Aykanat’ın kendine has sanat üslubunun, konu tercihlerinin, kullanılan teknik ve malzemelerin, eserin üretimi sürecinde sanatçıyı etkileyen etmenlerin neler olduğunu ve sanatçının karikatür öğreti-minde kullandığı öğretim yöntemini belirleyen nitel bir araştırmadır. Çalışma grubu, ödülleri ve alana katkıları nede-niyle örnek bir olay olması bakımından amaçlı örneklem yoluyla Ahmet Aykanat ile sınırlandırılmıştır. Veriler araş-tırmacı tarafından oluşturulan görüşme sorularından, sanatçıya ait albümlerden ve medyada sanatçıyı konu edinen haberlerden elde edilmiştir. Görüşme soruları, açık uçlu ve yarı yapılandırılmış görüşme formu ile oluşturulmuştur. Görüşme formunda 35 soru sorulmuş, 30’u görüşme öncesinde hazırlanmış, 5 soru ise sanatçı ile görüşme sürecinde spontane oluşturulmuştur. Eser İncelemesi yoluyla eserlerde yer alan metaforlar belirlenmiş, görsel anlatım ve içerik ilişkisi irdelenmiş, incelenen karikatür örnekleri görüşme formundan elde edilen veriler ışığında betimsel analiz yolu ile yorumlanmıştır. Elde edilen bulgular, sanatçı Ahmet Aykanat tarafından güncel olayların karikatür sanatıyla nasıl yorumlandığını ve eserlerde kullanılan biçim, içerik, renk, tema, teknik ve malzemelerin neler olduğunu göstermiştir
Keywords
Abstract
Art has been shaped as a small reflection or questioning of experiences, cultural values and development in different disciplines, but some branches of art have played an important role in guiding societies on current issues. Car-toon art reflects current events that concern the society with an exaggerated visuality through humor. While the art of cartoon is known for the cartoons in the press in the 1800s in Turkey, it is mostly associated with images in print, virtual and social media in the 21st century. The process of being influenced by the West, which started with the Westerniza-tion period in the history of Turkish Art, has also been experienced in the history of Cartoon Art and many cartoonists have been trained during this period. This article is qualitative research that determines cartoonist Ahmet Aykanat’s unique art style, subject preferences, techniques and materials used, the factors that affect the artist in the production of the work, and the teaching method used by the artist in cartoon teaching. Through purposive sampling method, the study group is limited with Ahmet Aykanat in terms of being an exemplary case due to his awards and contributions to the field. The data are obtained from the interview questions created by the researcher, the albums of the artist and the news about the artist in the media. Interview questions are created with an open-ended semi-structured interview form. 35 questions are asked in the interview form, 30 of them are prepared in advance, 7 of them are structured during the interview process with the artist. The relationship between metaphor, visual expression and content in the works is ex-amined through the review of the works, and the cartoon samples are interpreted through descriptive analysis in the light of the data obtained from the interview form. The findings not only reveal how the current events are perceived by the artist Ahmet Aykanat with the art of caricature but also the forms, content, colors, themes, techniques and materi-als used in the works.
Keywords
- Alsaç, Ü. (1994). Türkiye’de Karikatür, Çizgi Roman ve Çizgi Film. İletişim Yayınları, İstanbul
- Alsaç, Ü. (1994). Türkiye’de Karikatür, Çizgi Roman ve Çizgi Film. İletişim Yayınları, İstanbul Aykut, A. (2012). Sanat Eğitiminde Estetik, İstanbul, Hayalperest Yayınları, İstanbul.
- Bingöl, M. Çevik, N. (2019). Çağdaş Sanatta Sanatçının İmtiyazında Olan Renkler: Klein Mavisi veVantablack, 2nd International Congress On New Horizons In Education And Social Sciences, 10.21733/ibad.582003
- Bulut Kılıç, İ. & Altıntaş, O. (2016). Çağdaş Sanatta Metaforı̇k Düşünce, İdil Dergisi, 2016(20), DOI: 10.7816/idil-05-20-13 idil, Cilt 5, Sayı 20, Volume 5, Issue 20, s.190
- CnnTürk (2020). Kasım) Ağca'nın Papa suikastının 39. Yılı [Basın Bülteni]. Erişim adresi https://www.cnnturk.com/video/turkiye/agcanin-papa-suikastinin-39-yili
- Doğan, M.H. (1998). Estetik, Dokuz Eylül Yayınları, s.145, İzmir.
- Erinç, S.M. (1998). Sanat Psikolojisine Giriş, Ayraç Yayınları, s.83, Ankara.
- Fischer, E. R. (2011). Art and nature of language and thought. USA: Author House.
- Melanlıoğlu, D. Taysi, E. K. Özdemir, B. (2012). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Karikatür Kullanımı, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2012.
- Heitzmann, W.R. (1998). The Power of political Cartoons in the Clasroom. İnternational Studies Perspectives.
- Kaplanoğu, R. (2015). Ahmet Aykanat Bursalı karikatürist. Wiki Bursa, Bursanın yaşayan ansiklopedisi, s.129. Bursa.
- Kar, İsmail (1999). Karikatür Sanatı, Tc. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- Katırancı, M. & Adam, A. (2017). Rüçhan Keçeci ve Heykelde Atık Metal Malzeme Kullanımı, İdil Dergisi, DOI:10.7816/idil-06-33-12
- Kılcan, K. (2017). Metafor ve Eğitimde Metaforik Çalışmalar İçin Bir Uygulama Rehberi, 2. Baskı, Pegem Akademi, Ankara.
- Kırışoğlu, O.T. (2015). Sanat Kültür Yaratıcılık. (2.b.). Pegem Akademi, Ankara. Külekçi, N. (2011). Edebi sanatlar, Kültür Bakanlığı, Ankara.
- Morey, C. M. (2011). Visual metaphor, embodied knowledge and the epistemological indefinite. Journal of Arts Discourse, 10, 15-28.
- Müleyı̇m, S. (1994). Sanata Giriş, 2. bsk., Bilim Teknik Yayınevi, s.18, İstanbul.
- Okcu, R. & Tatcı, M. (2020). Orhan Okay’ın Eserleri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2020. 13(72), 125-127.
- Özer, A. (1994). İletişimin çizgi dili karikatür, 1. Baskı, Anadolu Üniversitesi yayınları, Eskişehir, s.37.
- Özkanlı, R. (2006). “ Görsel Bir Dil Olarak Resim ve Karikatür İlişkisi ”, Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Mersin.
- Özlem, D. (2001). ''Bilim nedir? Ne değildir?''. Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 2001,
- Özsoy, V. (2007). Görsel Sanatlar Eğitimi, Resim İş Eğitiminin Tarihsel ve Düşünsel Temelleri. (2. Baskı). Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
- San, İ. (2004). Sanat ve Eğitim. Ankara, Ütopya Yayıncılık.
- Şahan, G. (2005). Sanat Eğitimi İhtiyaçtır, Eğitim Denetimi Dergisi-TEM_SENUçan, A. (2002). Türkiye’de Çağdaş Sanat Eğitiminde Öğretmen Yetiştirme Süreci ve Başlıca Yapılanmalar. Gazi Üniversitesi “1. Sanat Eğitimi Sempozyumu.” Ankara, s.1-23.
- Uslu, H. (2007). Eğitimde Karikatür. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 2018, 84(7), 15-18.
- Usta, A. (2011). Kuramdan Uygulamaya Kamu Yönetiminde Etik ve Ahlâk, s.42. Kahramanmaraş, 2011.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara. KAYNAK KİŞİ
- Aykanat, Ahmet (2019). “Karikatür sanatçısı Ahmet aykanat’ın eserlerinde Metofor incelemesi” olarakbelirlenen görüşme konusu kapsamında Bursa Beşevler Gençlik Merkezi Çizim atölyesinde karikatürsanatçısı Ahmet Aykanat ile 04.05.2019 tarihinde toplam 3 saat yüzyüze gerçekleşen bir görüşme yapılmıştır.
- Ahmet Aykanat 1950 yılında Alaşehir'in Delemenler köyünde doğmuş, yükseköğrenimini 1974 yılındaİstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü'nde tamamlayarak uzun yıllar liselerde felsefe öğretmenliği yapmıştır.1992'de öğretim görevlisi olarak katıldığı Bursa Uludağ Üniversitesi'nde, Eğitim Fakültesi öğrencilerinefelsefe ve oluşturduğu programlarla uygulamalı karikatür dersleri vermeye başlamıştır. Karikatüreğitimciliğine 2000 yılında emekli olduktan sonra da devam eden Aykanat, Bursa'da ilkokullarda veBeşevler Gençlik Merkezi atölyelerinde çalışmalarına devam etmektedir. İlk karikatürünün 1969'dayayınlanmasından beri birçok yerel gazetede çalışan sanatçının karikatürleri Dünya'nın birçok yerinde dergive gazetelerde yayınlanmıştır. 2007 yılından beri kurulmasına öncülük ettiği Anadolu KarikatürcülerDerneği'nin uzun yıllar başkanlığını da yürüten Aykanat'ın, üç karikatür albümü ve çok sayıda ulusal ve uluslararası yarışmalarda ödülleri bulunmaktadır.
- 1973- Akşehir Nasrettin Hoca Genç Karikatürcüler (2/1) (Birincilik-First Prize)(Türkiye-Turkey), 1978-Boğaziçi Üniversitesi Karikatür Kulübü (3/1) (Başarı Ödülü-Success Prize)(Türkiye-Turkey), 1979- İstanbulT.M.M.B.O.-İşçi Sağlığı ve İş Güvenligi (3/1) (Mansiyon-Mention)(Türkiye-Turkey), 1980- Bilim EğitimKurultayı-TÜMAS İzmir Şubesi (Özel Ödül-Special Prize)(Türkiye-Turkey), 1988- Yayıncılar Birliği (5/1)(Mansiyon-Mention)(Türkiye-Turkey), 1989- Marmara ve Boğazlar Belediyeler Birliği (3/1) (Mansiyon-Mention)(Türkiye-Turkey), 1994- Yunus Nadi Karikatür Ödülü (Birincilik-First Prize)(Türkiye-Turkey),1996- Pamukbank Karikatücüler Derneği (Özel Ödülü-Special Prize)(Türkiye-Turkey), 2004- TerraKarikatür yarışması (3/1) (Jüri Özel ödülü-Special prize)(Türkiye-Turkey), 2006- 6.Kapadokya KarikatürY.-Semih Balcıoğlu (Özel ödül-Special Prize)(Türkiye-Turkey), 2006- İzoder Karikatür Yarışması(Birincilik-First Prize)(Türkiye-Turkey), 2008- Yunus Nadi Karikatür Ödülü (1/2) (Birincilik-FirstPrize)(Türkiye-Turkey), 2009- 14. Nehar Tüblek (İkincilik-Second Prize)(Türkiye-Turkey), 2009-1.Eskişehir Sanat Derneği (3/1) (Mansiyon-Mention)(Türkiye-Turkey), 2009-3. Buca (üçüncülük-ThirdPrize)(Türkiye-Turkey), 2009- 2. Mordoğan (Birincilik-First Prize)(Türkiye-Turkey), 2009- 1.Altın Çizgi,Kuşadası (3/1) (Mansiyon-Mention)(Türkiye-Turkey), 2010- 4.idesbaş-İzmir (Birincilik-FirstPrize)(Türkiye-Turkey), 2014-19.Nehar Tüblek (İkincilik)(Türkiye-Tukey), 2015-20.Nehar Tüblek(Mansiyon)(Türkiye-Turkey), 2017- 22.Nehar Tüblek (Mansiyon)(Türkiye-Turkey), 2019- 2.Denizli (Üçüncülük)(Türkiye-Turkey).
- 1977-Gabrova (Madalya-Medal) (Bulgaristan-Bulgaria), 1987- 5.Hürriyet Sedat Simavi Cartoon Contest(Mansiyon -Mention)(Türkiye-Turkey), 1988- 9.Yomiuri Shimbun (1/5) (Jüri özel Ödülü-Jury Special PrizeSelection C.) (Japonya- Japan), 1995- 27.Umoristi a Marostica (7/1) (İtalya-Italy)(Birincilik-First Prize),1995- Golden Muflon (KKTC-TRN.Cyprus)(Başarı Ödülü-Success Prize), 1996- Akşehir Nasrettin Hoca(Başarı Ödülü-Success Prize)(Türkiye-Turkey), 1997- Torino Sbadiglo Umoristico International(Üçüncülük-Third Prize)(İtalya-Italy), 2003- Eurohumor, (4/1) (İkincilik-Second Prize)(İtalya-İtaly), 2003-Humor Deva (Üçüncülük-Third prize)(Romanya-Romania), 2003- Humor Deva (Mükemmellik Ödülü-Excellence Prize)(Romanya-Romania), 2003- 2.Free Cartoons Web (15/1) (Başarı Ödülü-SuccessPrize)(Çin-China), 2003- 12.Daejeon (Beşincilik-Fifth prize) (Güney Kore-South Korea), 2003. LM(Mükemmellik Ödülü-Excellence Prize) (Çin-China), 2004- 13. Daejeon (First Prize)(Güney Kore-SouthKorea), 2004- 3.Leng Mu (12/1) (Özel Onur Mansiyonu-Specia Honorabl Mention)(Çin China), 2004-1.Seul World Cartoon Contest (Mükemmellik Ödülü-Excellence Prize)(Güney Kore-South Korea), 2005-Peace Cup Xin Min Evening News (Excellence Prize)(Çin-China), 2005- 17.Olense Kartoenale (Özel ödül-Province Antwerpen Prize)(Belçika-Belgium), 2005- 32. Piracicaba (İkincilik-Second Prize) (Brezilya-Brazil), 2005- Zamek (Özel Ödül-The Prize of Kozuchow ‘Castle Castellan')(Polonya-Poland), 2005- 5. Int.Editorial Cartoon Competition (Mükemmellik Ödülü-Excellence Prize)(Kanada-Canada), 2005- 1.SyriaInternational Cartoon Contest (Başarı Ödülü-Success Priz)(Suriye- Syria), 2005- 4.Molla Nasreddin (3/1)(Mansiyon-Mention)(Azerbaycan-Azerbaijan), 2005- 14.Daejeon (En iyi karikatür-Best Cartoon)(GüneyKore-South Korea), 2005- 27.The Yomiuri Shimbun (Taktir ödülü-Citation Prize)(Japonya-Japan), 2006-15.Daejeon (En iyi karikatür-Best Cartoon)(Güney Kore-South Korea), 2006- Zamek (Birincilik-FirstPrize)(Polonya-Poland), 2006- Humorest (İkincilik-Secont Prize)(Çek Cumhuriyeti-Czech Republic), 2006-Haifa 2006 (2/1) (Mansiyon -Mention)(İsral -İsrael), 2006- 2. Baku (18/1) (Mansiyon-Mention)(AzerbaycanAzerbaijan), 2006- 15.Eurohumor (9/1) (Mansiyon-Mention)(İtalya-Italy), 2006- 15.Eurohumor (BirincilikFirst Prize)(İtalyaItaly), 2007- 16.Daejeon (Onur Mansiyonu-Honorable Mention) (Güney Kore-SouthKorea), 2007- 24.Aydın Doğan (10/1) (Mansiyon-Mention)(Türkiye-Turkey), 2007- 34.Piracicaba(2/1)(Mansiyon-Mention)(Brezilya-Brazil), 2007- European Cartoon Contest (Mansiyon-Mention)(Potekiz-Portugal), 2007- 3.U.N.Ranan Lurie Cartoon Award (Birincilik-First Prize)(ABD-USA), 2007- Cartunion(3/1)(Büyük Ödül-Grand Prize)(ABD-USA), 2008- 17.Daejeon (En iyi karikatür-Best Cartoon)(Güney Kore-
- South Korea), 2008- 8.Barkolda (Dördüncülük Ödülü-Fourth Prize)(İspanya-Spain), 2008- European(8/1)(Mansiyon-Mention)(Potekiz-Portugal), 2008- 5.Editorial Cartoon Contest (Mükemmellik-ExcellencePrize)(Kanada-Canada), 2008- Rendon (3/1) (Mansiyon-Mention) (Kolombiya-Colombiya), 2008-UN.Ranan Lurie-(Mükemmellik Ödülü-Citation for Excellence Prize)(ABD-USA), 2009- 18.Daejeon (En iyikarikatür-Best Cartoon)(Güney Kore -South Korea), 2009- 13.Porto (Mansiyon-Mention)(Potekiz-Portugal),2009- Braila (Üçüncülük-Third Prize)(Romanya-Rumania), 2010- 3.Molla Nasrettin (İkincilik-SecontPrize)(Azerbaycan-Azerbaijan), 2011- 3.Fadjr (Üçüncülük-Third Prize)(İran-Iran), 2011- 4.Golden Pulya(Birincilik-First Prize)(KKTC-TRN Cyprus), 2011- 7.Solin (Özel Ödül-Special Prize)(Hırvatistan-Croatia),2011- 1.Turhan Selçuk (FECO Özel Ödülü-FECO Special Prize)(Türkiye-Turkey), 2012- 4.Fadjr(Mansiyon-Mention)(İran-Iran), 2012- 2.Kosovaaward (10/1)(Jüri özel ödülü-Special Prize)(Kosova-Kosovo), 2012- 11.Sokobanja (Jüri Özel Ödülü-Special Prize)(Sırbistan-Serbia), 2012- 51. Knokke-Heist(Gümüş Şapka İkincilik-Silver Hat Secont Prize) (Belçika-Belgium), 2012- WPC (Mansiyon -Mention)(Potekiz-Portugal), 2013- 10. Tahran Bienali-(Üçüncülük-Third Prize) (İran-Iran), 2014- Beltud-(Birincilik- First Prize) (Belçika-Belgium), 2017- Zeytin- (Jüri özel ödülü) (KKTC).
