Author :
Abstract
Bu makalede, Ereğli/Konya ve Niğde Merkez, kasaba ve köylerindeki camilerde bulunan dokumalar yerinde tespit edilmiş ve tasnifine gidilmiştir. Orta Anadolu’nun merkezindeki Konya, Niğde ve Aksaray illerindeki tanınmış halı merkezi ve tipleri olarak bildiğimiz; Taşpınar/Aksaray, Arısama-Belkaya/Ereğli, Karapınar, Ladik, Obruk/Bor, Bor, Maden/Çamardı vs. gibi önemli merkezlerin yanısıra ikinci planda kalmış, kendine özgü; motif, renk, ölçü ve kullanım alanına sahip belde ve köylerde de literatüre geçmesi gereken önemli yerleşimler bulunmaktadır. Diğer adını zikrettiğimiz birincil dokuma merkezlerinde; yörenin özelliklerini ortaya koyan kompozisyon, motif gibi önemli unsurlar belirleyicilik göstermektedir. Renk unsuru ise daha dar alanda dokunan halı-kilimlerde boyahanelerden daha çok kendi imkânları ile babadan atadan görülen uygulama formülleri ile küçük kazanlarda köy kadınlarının yaptığı boyamalar neticesinde dar alanda farklılıklarını ortaya koymaktadır. Bu farklılıkları ortaya koyan Ereğli çevresindeki Bekdik köylerinden biri olan Yeniköy/Ereğli düz dokumaları belirgin bir kimlikle ortaya çıkmaktadır. Bugün bile aşiret özelliklerini koruyan Yeniköy’de eskiye ait geleneklerden; düğün, dernek, bayram, kutlama vs. gibi sosyal alanlarda görülmekle birlikte, geleneksel sanatlar olarak ele alınan kilim dokumalarında görülmekte, yaşatılmaktadır.
Keywords
Abstract
In this article, weavings found in mosques in Ereğli/Konya and Niğde Center, towns and villages were identified and classified in situ. We know as the well-known carpet centers and types in the provinces of Konya, Niğde and Aksaray in the center of Central Anatolia; Taşpınar/Aksaray, Arısama-Belkaya/Ereğli, Karapınar, Ladik, Obruk/Bor, Bor, Mine/Çamardı etc. In addition to important centers such as such, it remained in the background, unique; There are also important settlements in towns and villages with motifs, colors, sizes and usage areas that should be included in the literature. In the primary weaving centers we have mentioned; Important elements such as composition and motif that reveal the characteristics of the region are decisive. The color element, on the other hand, reveals its differences in the narrow area as a result of the application formulas seen from the father and the ancestors with their own means, rather than the dyehouses, in the carpets and kilims woven in a narrower area, and the dyeing made by the village women in small boilers. Yeniköy/Ereğli plain weavings, one of the Bekdik villages around Ereğli, which reveal these differences, emerge with a distinct identity. One of the old traditions in Yeniköy, which preserves its tribal characteristics even today; wedding, association, holiday, celebration etc. Although it is seen in social areas such as traditional arts, it is seen and kept alive in rug weaving.
Keywords
- Alp, K. Özlem Konya ve Yöresi Kilimlerinde Semboller, Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üni., Sosyal Bil. Ens.,Uygulamalı Resim Eğitimi Anabilim Dalı, Ankara, 1998, 394 s
- Barişta, H. Örcün “19-20. Yüzyıl İç Anadolu ve Orta Akdeniz Bölgesi Türk Kirkitli Dokumaları Üzerine”,Türk Soylu Halkların Halı, Kilim ve Cicim Sanatı Uluslararası Bilgi Şöleni Bil., Kayseri, 27-31 Mayıs 1996, Ankara, 1998, s. 39-57
- Barişta H. Örcün “Karaman Taşkale Dokumacılığı”, Türk Halk Kültürü Araştırmaları, Ankara, 1992, s.1-12
- Deniz, Beki, “Taşpınar Halılarında Desen”, I. Ulusal El Sanatları Sempozyumu, 18-21 Kasım 1981, İzmir, 1984. s.112-119
- Deniz, Bekir “Yöre Özellikleriyle Yozgat Kilimleri”, Arkeoloji-Sanat Tarihi Dergisi, S.V, İzmir, 1990, s.45- Durul, Yusuf Yörük Kilimleri (Niğde Yöresi), İstanbul, 1977, 56 s
- Durul, Yusuf Türk Kilim Motifleri, Ankara, 1987
- Durul, Yusuf Anadolu Kilimlerinden Örnekler-II, İstanbul, 1987
- Durul, Yusuf “Kilim Motifleri Üzerine Araştırma”, Sanat Dünyamız, Y.9, S.24, 1982/ Y.5, S.15, 1979, s.12-Durul, Yusuf “Türkmen Yürük, Afşar Halı ve Kilim Motifleri Üzerinde Araştırma”, Türk Etnografya Dergisi, S.2, Ankara, 1975, s.65-66
- Durul, Yusuf, ”Anadolu Kilim Dokumalarında Aman Kız veya Elibelinde Kız Motifleri”, IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi, C. V, Maddi Kültür, Ankara, 1992, s. 29-36
- Karahan, Recai (1996). “Ereğli Yöresinde Begdik Adıyla Bilinen Bir Grup Türk Kilimi, Türk Soylu Halkların, Halı, Kilim ve Cicim”, Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri, 23-31 Mayıs Kayseri, s. 161-163
- Pektaş Hafize, Kanapınar Ev ve Camiilerinde Bulunan Kilimler, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üni., Sosyal Bil. Ens., El Sanatları Anabilim Dalı, Konya, 1992
- Say, Nuran Niğde, Bor İlçesi Bekdik Kilimleri, Basılmamış Doktora Tezi, Gazi Üni., Sosyal Bilimler Ens., Resim-İş Eğitimi Bölümü, Ankara, 1999, 384 s
- Yılmaz, Salih “Yörük/Türkmen/Bekdik Ereğli’ye Ne Zaman Yerleşti?”, Ereğli Haberleri, 06 Mart,2019,https://www.ereglihaberleri.com/haber/Kultur_SanatYoruk_Turkmen_Bekdik_Eregliye_ne_zaman_yer lesti-19106
