Author :
Abstract
Bu çalışmanın amacı, liselerde fen bilimleri alanını tercih eden öğrencilerin meslek-kariyer algıları ve planlamalarına yönelik görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi ve fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Maksimum çeşitliliği sağlayacak şekilde amaçlı örneklemden veriler elde edilmiştir. Araştırma verilerini toplamak için Araklı ilçe merkezindeki iki lisede öğrenim gören 33 öğrenciye, Araklı Mehmet Akif Ersoy Anadolu Lisesi pansiyon etüt salonlarında 2018-2019 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde birebir görüşme formu uygulanmıştır. Veriler, içerik analizi yardımı ile analiz edilmiştir. Liselerde fen alanını seçen öğrencilerin, gelecek hayatlarında icra edecekleri mesleklerinin niteliği ve kendilerine uygun olup olmaması karar almalarında en önemli faktörlerin başında gelmektedir. Ailelerin bu süreçte olumlu ve olumsuz etkileri, yakın çevrede, ülkede veya dünyada belirli bir kariyer veya meslekle ilgili model alınan kişiler, mesleklerin veya kariyerlerin ilişkili olduğu branş derslerine karşı duyulan ilgi, seçilen alan dışındaki derslerin ve bu derslerin ilişkili olduğu mesleklerin öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine hitap etmemesi fen öğrencilerinin mesleki kariyer kararlarını şekillendirmektedir. Fen bilimleri alanını seçen öğrencilerin, alan seçimi sürecinde ve sonrasında yaşadıkları en önemli problemler derslerin zorluğu ve alanın başarılı şekilde devam ettirilebilmesi için gerekli olan ders çalışma sürekliliğidir. Kariyer planlamasını sağlayan bir kısım öğrencilerin karşısına maddi yönden problemler çıktığı için bu öğrenci grupları kariyer planlamalarını ertelemek zorunda kalmaktadırlar. Arkadaş ve sosyal çevrede rol model olabilecek veya işbirliği içinde başarılı projeler yürütülebilecek sistematik proje ekibi ve ortamının oluşması kariyer planlamalarının başarısında önemli yer tutmaktadır. Bu kapsamda işbirliği içinde proje çalışma ortamlarının liselerde bu tür dezavantajlı öğrenci gruplarına sunulması bilimsel kariyerin ülke çapındaki tüm öğrenciler arasında homojenlik kazanmasına katkı sağlayacaktır.
Keywords
Abstract
This study aims to determine the opinions of the students who prefer the field of science in high schools about their profession-career perceptions and planning. The qualitative research method and phenomenology design were used in the research. Data were obtained from purposeful samples to ensure maximum diversity. In order to collect the research data, a one-to-one interview form was applied to 33 students studying in two high schools in Araklı district center in the pension study halls of Araklı Mehmet Akif Ersoy Anatolian High School in the spring semester of the 2018-2019 academic year. The data were analyzed with the help of content analysis. The quality of their professions in their future lives and whether they are suitable for them is one of the most important factors in deciding whether students choose science in high schools. The positive or negative effects of families have a great impact on students' professional choices and career planning. In addition, in the environment where students live, in the country or in the world, the people who are modeled for certain careers or professions and the interest in branch courses related to the professions are important factors in students' career perception and planning. The most important problems faced by the students who choose the field of science during and after the field selection process are the difficulty of the courses and the continuity of study that is necessary for the successful continuation of the field. Some students encounter financial problems while planning their careers and have to postpone their career planning. The formation of a systematic project team and environment that can serve as a role model in friends and social circles or to carry out successful projects in cooperation plays an important role in the success of career planning. In this context, presenting the project work environments to such disadvantaged student groups in high schools in cooperation will contribute to the homogeneity of the scientific career among all students across the country.
Keywords
- Adamson, S. J., Doherty, N., & Viney, C. (1998). The meanings of career revisited: Implications for theory
- Adamson, S. J., Doherty, N., & Viney, C. (1998). The meanings of career revisited: Implications for theory and practice. British Journal of Management, 9(4), 251-259.
- Aleixandre, M. P. J., & Crujeiras, B. (2017). Epistemic practices and scientific practices in science education. In Science education (pp. 69-80). Brill Sense.
- Anyan, F. (2013). The Influence of Power Shifts in Data Collection and Analysis Stages: A Focus on Qualitative Research Interview. Qualitative Report, 18, 36.
- Aryee, S., & Debrah, Y. A. (1993). A cross‐cultural application of a career planning model. Journal of Organizational Behavior, 14(2), 119-127.
- Batur, H. Z., & Adigüzel, O. (2014). Schein'in kariyer değerleri perspektifinde öğrencilerin kariyertercihlerini etkileyen faktörler üzerine bir araştırma: Isparta ili fen lisesi öğrencileri örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (42), 327-348.
- Burns, E. C., Martin, A. J., Kennett, R. K., Pearson, J., & Munro-Smith, V. (2021). Optimizing science self-efficacy: A multilevel examination of the moderating effects of anxiety on the relationship between self- efficacy and achievement in science. Contemporary Educational Psychology, 64, 101937.
- Chudzikowski, K. (2012). Career transitions and career success in the ‘new’career era. Journal of Vocational Behavior, 81(2), 298-306.
- Creed, P. A., Patton, W., & Prideaux, L. A. (2007). Predicting change over time in career planning and career exploration for high school students. Journal of adolescence, 30(3), 377-392.
- Crocitto, M. M., Sullivan, S. E., & Carraher, S. M. (2005). Global mentoring as a means of careerdevelopment and knowledge creation: A learning-based framework and agenda for future research. Career Development International, 10(6-7), 522-535.
- Çakli, K. (2020). Meslek lisesi 10. sınıf öğrencilerinin alan seçiminin kariyer kararı verme güçlükleri vealgılanan kariyer engelleri açısından incelenmesi (Eskişehir ve Lefkoşa örneği). Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi, Ekişehir Osman Gazi Üniversitesi, Eskişehir.
- Çetin, C., & Karalar, S. (2016). X, Y ve Z kuşağı öğrencilerin çok yönlü ve sınırsız kariyer algıları üzerine bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(28), 157-197.
- Dick, T. P., & Rallis, S. F. (1991). Factors and influences on high school students' career choices. Journal for Research in Mathematics Education, 22(4), 281-292.
- Donner, G. J., & Wheeler, M. M. (2001). Career planning and development for nurses: the time has come. International Nursing Review, 48(2), 79-85.
- Dufresne, R. J., Gerace, W. J., & Leonard, W. J. (1997). Solving physics problems with multiple representations. The Physics Teacher, 35(5), 270-275.
- Dursun, S., Kaya, U., & İştar, E. (2015). Kişilik-iş uyumunun duygusal tükenmişlik ile iş ve yaşam doyumuüzerindeki etkisi: muhasebe meslek mensuplari üzerinde bir uygulama. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 55-69.
- Dursun, B., Yılmaz, İ. A., Pektaş, K., & Altay, A. (2012). Üniversite öğrencilerinin kariyer seçimlerinin demografik özellikler açısından incelenmesi: Pınarhisar MYO örneği.
- Fisher, Teresa A. & Mildred B Griggs (1995), “Factors That Influence The Career Development of African- American and Latino Youth“, The Journal of Vocational Education Research, 20 (2): 57-74.
- Golafshani, N. (2003). Understanding reliability and validity in qualitative research. The qualitative report, 8(4), 597-607.
- Groenewald, T. (2004). A phenomenological research design illustrated. International journal of qualitative methods, 3(1), 42-55.
- Guest, G., MacQueen, K. M., & Namey, E. E. (2012). Validity and reliability (credibility and dependability) in qualitative research and data analysis. Applied thematic analysis. London: Sage Publications, 79-106.
- Hennequin, E. (2007). What “career success” means to blue‐collar workers. Career development international.
- Hsieh, H. F., & Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative health research, 15(9), 1277-1288.
- Ireh, M. (1999). Career development theories and their implications for high school career guidance and counseling. The High School Journal, 83(2), 28-40.
- Jin, L., Watkins, D., & Yuen, M. (2009). Personality, career decision self-efficacy and commitment to the career choices process among Chinese graduate students. Journal of Vocational Behavior, 74(1), 47-52.
- Kan, S. (2013). Fizik öğretiminde proje tabanlı ve probleme dayalı öğrenme uygulamalarının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
- Kitchen, J. A., Sonnert, G., & Sadler, P. M. (2018). The impact of college‐and university‐run high schoolsummer programs on students’ end of high school STEM career aspirations. Science Education, 102(3), 529- 547.
- Kohlbacher, F. (2006). The use of qualitative content analysis in case study research. In Forum QualitativeSozialforschung/Forum: Qualitative Social Research (Vol. 7, No. 1, pp. 1-30). Institut für Qualitative Forschung.
- Koray, Ö., & Ali, Azar. (2008). Ortaöğretim öğrencilerinin problem çözme ve mantiksal düşünme becerilerinin cinsiyet ve seçilen alan açisindan incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 125-136.
- Korkut Owen, F., & Mutlu, T. (2016). Türkiye’de fen bilimleri, teknoloji, mühendislik ve matematik alanlarının seçiminde cinsiyetler arası farklılıklar. Education for Life, (30), 53-72.
- Kumar, R., & Dhaliwal, U. (2011). Career choices of undergraduate medical students. The National medical journal of India, 24(3), 166-169.
- Ladany, N., Melincoff, D. S., Constantine, M. G., & Love, R. (1997). At‐risk urban high school students' commitment to career choices. Journal of Counseling & Development, 76(1), 45-52.
- MEB, (2015). Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği, Erişim Adresi: https://ogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_11/03111224_ooky.pdf. (23.02.2021).
- MEB, (2020). Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği, Erişim Adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/09/20200902-3.htm, (14.02.2021).
- Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi: Genişletilmiş bir kaynak kitap (Çev. Ed. S. Akbaba-Altun & A. Ersoy). Ankara: Pegem Akademi.
- Morgan, C., Isaac, J. D., & Sansone, C. (2001). The role of interest in understanding the career choices of female and male college students. Sex Roles, 44(5), 295-320.
- Murcia, K., Pepper, C., & Williams, J. (2020). Youth STEM career choices: What's influencing secondary students' decision making. Issues in Educational Research, 30(2), 593-611.
- Newcomer, K. E., Hatry, H. P., & Wholey, J. S. (2015). Conducting semi-structured interviews. Handbook of practical program evaluation, 492.
- Newton, D. A., Grayson, M. S., & Thompson, L. F. (2005). The variable influence of lifestyle and income onmedical students’ career specialty choices: data from two US medical schools, 1998–2004. Academic medicine, 80(9), 809-814.
- Noble, H., & Smith, J. (2015). Issues of validity and reliability in qualitative research. Evidence-based nursing, 18(2), 34-35.
- Orb, A., Eisenhauer, L., & Wynaden, D. (2001). Ethics in qualitative research. Journal of nursing scholarship, 33(1), 93-96.
- Özler, D. E., Mercan, N., & Yeni, Z. (2016). Y Kuşağının Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Kariyer UyumYetenekleri Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Is, Guc: The Journal of Industrial Relations & Human Resources, 18(4).
- Renn, R. W., Steinbauer, R., Taylor, R., & Detwiler, D. (2014). School-to-work transition: Mentor careersupport and student career planning, job search intentions, and self-defeating job search behavior. Journal of Vocational Behavior, 85(3), 422-432.
- Şengün, G. Y., & Pişkin, M. T. D. (2013). Lise Öğrencilerinin Alan Seçimini Etkileyen Faktörlerinİncelenmesi (Doctoral dissertation, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitimde Psikolojik Hizmetler Anabilim Dalı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı).
- Şengün, G. (2013). Lise öğrencilerinin alan seçimini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
- Tang, M., Fouad, N. A., & Smith, P. L. (1999). Asian Americans' career choices: A path model to examine factors influencing their career choices. Journal of vocational behavior, 54(1), 142-157.
- TDK, (2021). Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/. (10.02.2021).
- Timmermans, S., & Oh, H. (2010). The continued social transformation of the medical profession. Journal of health and social behavior, 51(1_suppl), S94-S106.
- Toloie-Eshlaghy, A., Chitsaz, S., Karimian, L., & Charkhchi, R. (2011). A classification of qualitative research methods. Research Journal of International Studies, 20(20), 106-123.
- Witko, K., Bernes, K. B., Magnusson, K., & Bardick, A. D. (2005). Senior high school career planning: What students want. The Journal of Educational Enquiry, 6(1).
- Yelken, K. (2008). Orta öğretim son sınıf öğrencilerinin üniversite tercihlerini ve meslek seçimini etkileyen faktörler (Master's thesis, Sakarya Üniversitesi).
