Author :
Abstract
Kente ve kentliye yönelik fiziksel, sosyal, ekonomik ve ekolojik perspektifte ve çeşitlilikte olumlu katkılar sunan kentsel açık-yeşil alanlar kentlilerin fiziksel, zihinsel ve sosyal ihtiyaçlarını giderdiği mekânlar durumundadır. Kaliteli planlanmış/tasarlanmış açık-yeşil alanlar sundukları işlevlerle kentlerde yaşam kalitesini de arttıran alan kullanımlarıdır. Bu yönüyle kent yaşamının önemli bir bileşeni durumundadırlar. Bu çalışmada açık-yeşil alanların kentlerde fiziksel, sosyal, ekonomik ve ekolojik katkılarının gerçekleşebilmesinde planlama ve tasarımlarının doğrudan ve dolaylı olumlu katkıları olduğu varsayımından hareketle açık-yeşil alanların planlama ve tasarım göstergelerinin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bu bağlamda güncel literatür ile ulusal ve uluslararası düzeyde kentsel açık-yeşil alan uygulamalarına ilişkin planlama ve tasarım göstergeleri (alansal büyüklük, konum, erişilebilirlik, içerilen yeşil alan miktarı, sert zemin miktarı, kentsel mobilyalar, kullanıcıların alandaki taleplerine cevap verebilme düzeyi, estetik özellikler vb.) kapsamlı biçimde değerlendirilmektedir. Yurtdışında yer alan ve kent bütünü düzeyinde hizmet veren Central Park (New York), Hyde Park (Londra), Lüksemburg Bahçeleri (Paris), Chulalongkorn Üniversitesi Yüzüncü Yıl Parkı (Bangkok), Kylde Warren Parkı (Dallas) ve Darling Limanı Kamu Bölgesi (Sidney) ile Türkiye’de kentsel kaliteyi arttıran açık-yeşil alan uygulamaları Seğmenler Parkı (Ankara), Gülhane Parkı (İstanbul), Adana Merkez Park (Adana), Altınpark (Ankara), Kültürpark (İzmir) ve Reşat Oyal Kültürparkı (Bursa) örneklerinde incelenmiştir. Araştırma bulguları kentsel çevre kalitesini ve yaşanabilirliği arttıran nitelikte tasarlanan açık-yeşil alanlarda; (1) özellikle ekolojik tasarım göstergelerinin öncelikli olarak benimsendiğini, (2) insanların bir araya gelip sosyalleşebilecekleri alanların oluşturulduğunu ve farklı kullanıcı gruplarına yönelik kültürel faaliyetlerin sunulduğunu, (3) fiziksel aktivitenin arttırılmasının hedeflendiğini göstermektedir. Bu çalışma kentsel mekânda yüksek düzeyde yaşam kalitesi sunan açık-yeşil alanların planlama ve tasarım göstergelerini literatür ve başarılı dünya örnekleri bağlamında somut olarak ortaya koymakta; başarılı açık-yeşil alan sistemlerini kentsel mekâna dahil etmede ilgili aktörlere (yerel yöneticiler ile şehir plancısı, mimar, peyzaj mimarı vb. planlama otoritelerine) yol haritası sunması nedeniyle katkı sağlayacak niteliktedir.
Keywords
Abstract
Urban open-green areas, providing positive contributions to the city and its inhabitants in physical, social, economic and ecological perspectives and diversity, are places where the city dwellers meet their physical, mental and social needs. High quality planned & designed open-green areas are the use of spaces that increase the quality of life in cities with the functions they offer. In this respect, they are an important component of urban life. In this study, it is aimed to determine the planning and design indicators of open-green spaces based on the assumption that planning and designs have direct and indirect positive contributions to the realization of physical, social, economic and ecological contributions of open-green spaces in cities. In this context, with the current literature, planning and design indicators related to urban open-green area applications at national and international level such as spatial size, location, accessibility, amount of green space included, amount of hard floor, urban furniture, level of responding to users' demands in the area, aesthetic features, etc. are extensively evaluated. In context of open-green spaces which are located abroad and serve at the level of the city as a whole, Central Park (New York), Hyde Park (London), Luxembourg Gardens (Paris), Chulalongkorn University Centenary Park (Bangkok), Kylde Warren Park (Dallas) and Darling Harbor Public Realm (Sydney) were examined. Also, the open-green space applications that improve urban quality in Turkey such as Seğmenler Park (Ankara), Gülhane Park (Istanbul), Adana Central Park (Adana), Altınpark (Ankara), Kültürpark (Izmir) and Reşat Oyal Kültürpark (Bursa) were examined. Research findings show that in the open-green areas designed to increase urban environmental quality and liveability; (1) ecological design indicators are primarily adopted, (2) areas where people can come together and socialize are created and cultural activities are offered for different user groups, (3) it is aimed to increase physical activity. This study concretely presents the planning & design indicators of open-green spaces that offer a high level of life quality in urban space in the context of literature and successful worldwide examples; additionally, it provides a roadmap for relevant actors (local administrators and planning authorities such as city planners, architects and landscape architects) in including successful open-green space systems into the urban space.
Keywords
- Altınay, S. (2021). Paris Gezilecek Yerler Listesi | En Güzel 35 Yer, https://gezipgordum.com/luksemburg-
- Altınay, S. (2021). Paris Gezilecek Yerler Listesi | En Güzel 35 Yer, https://gezipgordum.com/luksemburg- bahcesi-ve-lukseumburg-sarayi/, Erişim: 01.02.2020.
- Ankara Büyükşehir Belediyesi (2020). “Altınpark”, https://www.ankara.bel.tr/ankara_parklar/altinpark, Erişim: 01.10.2019.
- Atanur, G. & Ersöz, N. (2020). “Kavramsal Gelişim Süreçleri ve Tasarım Bileşenleri Bağlamında Kent Parkları”, Ağaç ve Orman, 1 (1):66-71.
- Beck, H. (2009). “Linking the Quality of Public Spaces to Quality of Life”, Journal of Place Management and Development, 2: 240-248.
- Bekiryazıcı, F. (2015). “Kentsel Açık Yeşil Alanların Sağladığı Ekosistem Hizmetleri”, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
- Budak, E.Z. (2010). “Cumhuriyet döneminde Antakya kenti açık ve yeşil alan sistemlerinin irdelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Hatay.
- Çelebi, B. (2020). “Bursa Gezilecek Yerler Listesi | En Güzel 20 Yer”, https://gezipgordum.com/bursa- kulturpark/, Erişim: 01.02.2020.
- Emür, S.H. & Onsekiz, D. (2007). “Kentsel Yaşam Kalitesi Bileşenleri Arasında Açık ve Yeşil AlanlarınÖnemi – Kayseri/Kocasinan İlçesi Park Alanları Analizi”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1):367-396.Gök, Z. (2018). “Kentsel Açık-Yeşil Alanlarda Kullanıcıların Güvenlik Algısı: Isparta Kenti Örneği”, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
- Guimapang, K. (2018). “Central Park's Long Forgotten Design Alternative”, Archinect News,https://archinect.com/news/article/150095282/central-park-s-long-forgotten-design-alternative, Erişim: 03.10.2020.
- Güngör, S. & Polat, A. (2017). The evaluation of the urban parks in Konya province in terms of quality, sufficiency, maintenance, and growth rate, Environmental Monitoring and Assessment, 189, 1-11.
- Gürer, N. & Uğurlar, A. (2017). “Kent Parklarında Kullanıcı Memnuniyeti: Ankara Kuğulu Park Örneği”, Megaron, 12(3):443-459.
- Holmes, D. (2014). “Dallas’s Klyde Warren Park wins the 2014 ULI Urban Open Space Award”, https://worldlandscapearchitect.com/dallass-klyde-warren-park-wins-the-2014-uli-urban-open-space-
- award/#.XbhzXugzbIU, Erişim: 13.02.2020.
- Holmes, D. (2019a). “Chulalongkorn University Centenary Park – green infrastructure for the city ofBangkok”, https://worldlandscapearchitect.com/chulalongkorn-centenary-park-green-infrastructure-for-the- city-of-bangkok/, Erişim: 01.02.2020.
- Holmes, D. (2019b). “Darling Harbour Public Realm | Sydney, Australia | HASSELL”, https://worldlandscapearchitect.com/33354-2/#.XbiKb-gzbIV, Erişim: 04.03.2020.
- İlgazi, B. (2018). “Kentsel Yaşam Kalitesinin Sosyal Çevre Boyutu Sarıyer Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- İzmir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü (2020). “Kültürpark (İzmir Fuar Alanı)”, https://izmir.ktb.gov.tr/TR- 77372/kulturpark-izmir-fuar-alani.html, Erişim: 08.10.2020.
- Jorgensen, A. & Anthopoulou, A., 2007. “Enjoyment and Fear in Urbanwoodlands – Does Age Make a Difference?”, Urban Forestry & Urban Greening, 6:267– 278.
- Keleş, R. (1984). Kentleşme ve Kent Politikası, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi, Yayın No: 540, Ankara.
- Kısak, E. (2021). “Kentsel Mekânda Açık-Yeşil Alanların Çevre Kalitesi Açısından Değerlendirilmesi”,Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Konya.
- Kültürel, K. (2015). “Ankara'daki Parklar: Seğmenler Parkı”, http://koraykulturel.weebly.com/blog/segmenler-park, Erişim: 01.10.2019.
- Kuter, N. & Çakmak, M. (2017). “Kamusal Dış Mekânlarda Engelliler İçin Tasarım: Ankara, Seğmenler Parkı Örneği”, Anadolu Orman Araştırmaları Dergisi, 3(2):93-110.
- Menderes, E. (2009). “Adana Merkez Parkı Kullanım Yeteneği Üzerine Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
- Merdim, E. (2018). “Hassell, Darling Limanı’nı Yeniden Yorumluyor”, https://www.arkitera.com/haber/hassell-darling-limanini-yeniden-yorumluyor/, Erişim: 04.03.2020.
- Ocak, R.Ö. & Perçim H. (2014). “Kent Parklarının Tasarım Anlayışlarının Yurtiçi Ve Yurtdışı Örneklerinde İncelenmesi”, Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi, 1(1):12-20.
- Önal, S. & Sağır, M. (2018). “Ankara Kent Parklarının Kullanımının Belirlenmesi”, Ankara Araştırmaları Dergisi, 6(1):77-90, DOI: 10.5505/jas.2018.57338.
- Özdemir, A. (2009), “Katılımcı Kentli Kimliğinin Oluşumunda Kamusal Yeşil Alanların Rolü: Ankara Kent Parkları Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 1:144-153.
- Paris Convention and Visitors Bureau (2020). “Jardin du Luxembourg”, https://en.parisinfo.com/paris- museum-monument/71393/Jardin-du-Luxembourg, Erişim: 01.02.2020.
- Rakhshandehroo, M., Yusof, M.J.M., Arabi1, R., Parva, M. & Nochian, A. (2017). “The Environmental Benefits of Urban Open Green Spaces”, Alam Cipta, 10(1):10-16.
- Shi, W. & Woolley, H. (2014). “Managing for Multifunctionality in Urban Open Spaces: Approaches for Sustainable Development”, Journal of Urban Management, 3(1-2):3 – 21.
- Tepe, A.C. (2010). “Tarihi Gülhane Parkı Yenileme Çalışmaları ve Kullanıcı Memnuniyeti”, Yüksek Lisans Tezi, Bartın Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
- Toprakoğlu, H. & Durak, S. (2020). “Bursa’da Kentsel Gelişime Yön Verme Amacıyla Düzenlenmiş Mimarlık Yarışmaları”, Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 16 (1):119-145.
- Unal M. & Uslu, C. (2018). “Evaluating and Optimizing Urban Green Spaces for Compact Urban Areas: Cukurova District in Adana, Turkey”, ISPRS International Journal of Geo-Information, 7(2): 70.
- URL 1: “Seğmenler Parkı Gezi Rehberi”, https://www.gezilesiyer.com/segmenler-parki-hakkinda-nerede-ve- nasil-gidilir.html, Erişim: 01.10.2019.
- URL 2: “İstanbul’un Keşif Rotası”, http://mallreport.com.tr/kultursanat/istanbulun-kesif-rotasi/2682, Erişim: 01.10.2019.
- URL 3: “Gülhane Parkı: İstanbul’da Mutlaka Uğramanız Gereken Bir Gezi Durağı”,https://yolcu360.com/blog/gulhane-parki-istanbulda-mutlaka-ugramaniz-gereken-bir-gezi-duragi/, Erişim: URL 4: https://www.adanadacocukolmak.com/parklar/merkez-park/, Erişim: 02.03.2021.
- URL 5: “Adana Merkez Park Rehberi”, https://www.gezilesiyer.com/adana-merkez-park.html, Erişim:URL 6: “Altınpark Nerede-Nasıl Gidilir”, https://seyyahdefteri.com/altinpark-nerede-nasil-gidilir/, Erişim:URL 7: “Başkentlilerin Dinlenme Mekânı Altınpark”, http://www.ankarahaberleri.net/baskentlilerin- dinlenme-mekani-altinpark-p1-aid,32.html#galeri, Erişim: 08.10.2019.
- URL 8: https://www.kulturparkizmir.org/tr/, Erişim: 01.03.2020.
- URL 9: https://www.bursa.bel.tr/resat-oyal-kulturparki/sayfa/183, Erişim: 17.08.2019. URL 10: https://www.bursa.bel.tr/resat-oyal-kulturparki/sayfa/183, 27.02.2019.
- URL 11: https://www.nationalgeographic.com/travel/destinations/north-america/united-states/new- york/new-york/everything-to-know-about-central-park/, Erişim: 01.02.2020.
- URL 12: A Guide to Hyde Park, London, https://acruisingcouple.com/2014/09/guide-hyde-park-london/, Erişim: 01.02.2020.
- URL 13: https://www.ft.com/content/e9c7a57a-6c6a-11e7-b9c7-15af748b60d0, Erişim: 11.01.2020.
- URL 14: Lüksemburg Bahçeleri, https://www.gezilecekyerler.biz/luksemburg-bahceleri/, Erişim:URL 15: “Chulalongkorn University Centenary Park a Gift of the Century to Society”, http://www.cu100.chula.ac.th/cu-centenary-park/, Erişim: 18.03.2020.
- URL 16: “Klyde Warren Park”, https://www.klydewarrenpark.org/about-the-park/our-story.html, Erişim:URL 17: “Klyde Warren Park”, https://www.klydewarrenpark.org/things-to-do/activity/relax.html, Erişim:Uyanık, H.N. (2016). Yeni Kent Kurgusunda Rekreatif Yeşil Alanlar ve Parklar Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Ünal, M. & Uslu, C. (2018). “Evaluating and Optimizing Urban Green Spaces for Compact Urban Areas:Cukurova District in Adana, Turkey”, ISPRS Int. J. Geo-Inf., 7(2):70; https://doi.org/10.3390/ijgi7020070
- Yavuz, F. & Shoilat, A. (2020). “Evaluation of Saraybosna Park (Konya) Within the Framework of UrbanQuality Indicators-Saraybosna Parkı’nın (Konya) Kentsel Kalite Göstergeleri ÇerçevesindeDeğerlendirmesi”, V. Uluslararası Bilimsel ve Mesleki Çalışmalar Kongresi – Mühendislik Tam MetinBildiri Kitabı, (BILMES EN 2020), V. International Scientific and Vocational Studies Congress –Engineering (BILMES EN 2020), 12-15 Aralık 2020, Türkiye, ISBN: 978-605-74786-2-7, s. 215-227, https://drive.google.com/file/d/1uOMMDpdgfwRmHG_cFxc3352wjywPqkHg/view.
- Yılmaz, B.G. (2016). “İstanbul/Sancaktepe İlçesi Kentsel Açık Yeşil Alan Sistemlerinin İrdelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Yücel, G.F. (2005). “Kent Parkları ile İlgili Kalite Kriterlerinin Oluşturulması”, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
