Author:
Abstract
Kur'an-ı Kerim'in doğru anlaşılması için yapılan çalışmalar arasında Kur'an sözlüklerinin ayrı bir yeri vardır. Hatta ilk dört asır boyunca yapılan çalışmalar içerisinde bu türden eserlerin oranı sonraki dönemlere nispetle bir hayli fazladır. Bu eserler Garibü’l-Kur'an, el-Vücuh ve’n-nezair, Lüğatü’l-Kur'an, Ma’ani’l-Kur'an hatta Mecazü’l-Kur'an gibi isimlerle adlarılmıştır. Son zamanlarda artan tahkik çalışmaları bu eserlerin büyük bir kısmını günümüze taşımış ve ilim adamlarının istifadesine sunmuştur.
İslam dünyasının ilmi bakımdan en müsmir bölgelerinden biri olan Irak. coğrafyasının merkezinde, Bağdad’da doğup burada yaşayan İbnü’l-Cevzi de Kur'an'ın doğru anlaşılması için yukarıda isimleri verilen Kur'an sözlüğü türünden eserler kaleme almıştır. Üzerinde çalıştığımız ve baştan “dal” harfinin sonuna kadar tahkikini yaptığımız eser de bu türdendir. Adı kütüphane kayıtlarında “Tefsirü Luğati’l-Kur'an” olarak geçen eser muhtemelen onun Nüzhetü'l-a'yuni'n-nevazir fi ilmi'l-vücuh ve'n-nezair adlı meşhur kitabının yeniden düzenlenmiş bir versiyonudur. Zira özellikle “ha” harfinden sonra her iki eser arasında büyük benzerlik bulunmaktadır. Süleymaniye Kütüphanesinin Şehid Ali Paşa bölümünde (nr. 116, 151 vr.) bulunan ve tahkiki tarafımızdan yapılan bu tek nüsha eser görüşümüzü destekleyen ayrı bir delildir. Belki de eser bir başkası tarafından İbnü’l-Cevzi’nin Nüzhetü'l-a'yuni'n-nevazir adlı bu önemli eserinden yararlanılarak yeni bir kitap olarak düzenlenmiştir.
Keywords
Abstract
Dictionaries of the Qur’an have great importance in the studies carried for the correct understanding of the Holy Qur’an. Moreover, the rate of this kind of works among the studies in the first four centuries of Qur’an is much more than the studies in the later periods. These works are titled as Gharib al-Qur’an, al-Wujuh wa al-Nadha’ir, Lugat al-Qur’an, Maani al-Qur’an and also Majaz al-Qur’an. Studies which increased in recent times have carried a large part of these works to this day and served them to scholars’ use.
Ibn al-Jawzi, who was born and lived in Baghdad, the center of Iraq which was one of the most productive regions of Islamic world in terms of Islamic science, Wrote books such as Qur’an dictionaries, their titles given above, for correct understanding of Qur’an. The book which is studied and examined by us until the end of letter “d” (“dal”) is accounted among such works. The book registered as “Tafsir Lugat al-Qur’an” in library records is probably a rearranged version of his famous book “Nuzhat al-A‘yun al-Nawadhir fi Ilm al-Wujuh wa al-Nadha’ir”, because especially after letter “h” (“haa”) there is a great similarity between the two books. This book, remaining in single copy in Sehid Ali Pasa (nr. 116, 151) section of Library of Suleymaniye and examined by us, is another evidence supporting our view. Maybe the book was written by someone else by using Ibn al-Jazwee’s important work Nuzhat al-A‘yun al-Nawadhir fi al-Wujuh wa al-Nadha’ir.