9-11 Yaş Özel Yetenekli Öğrencilerin Otoportre Çalışmalarının Sanatsal ve İfadesel Açıdan İncelenmesi
Author :
Abstract
İfade etmenin özelllikle kendini anlatmanın başka bir yolu olarak görülen otoportre, kişinin kendini sanat yoluyla resmetmesidir. Otoportre, yüz hatlarını kullanmanın yanı sıra duyusal anlamda da önemli ipuçlarının verildiği sanat uygulamasıdır. Günümüzde kendini sanatsal olarak ifade etmenin yani otoportrenin işlenişi sanatçılar arasında farklılık göstermektedir. Sanatçı, otoportrelerinde yalnız kendi varlığından değil, yaşadığı dönemin sosyal, kültürel, politik izlerini de yansıtmaktadır. Bu sebeple iç dünyanın keşfedilmesi açısından otoportre öğrenciler arasında merak uyandıran ve ilgi çekici bir sanat uygulaması olarak görülmektedir. Otoportre çalışmalarının, özel yetenekli çocuklarda kişilik ve ifade farkındalığı yaratabileceği düşüncesi ile çalışmaya yön verilmiştir. Bu çalışmada; Bilim ve Sanat Merkezinde eğitim alan özel yetenekli bir grup öğrencinin otoportre çalışmaları ile kendilerini ifade etmesi amaçlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma grubu olarak; Ankara’da bir Bilim ve Sanat Merkezi’nde 2022-23 eğitim-öğretim yılında resim alanında eğitim alan 9-11 yaş aralığında 14 özel yetenekli öğrenci kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemi ile seçilerek oluşturulmuştur. Araştırmada, yerli ve yabancı ressamların otoportre eserleri ders kapsamında işlenmiş ve çağdaş bir sanatçının otoportrelerinin de yer aldığı bir müze gezisi düzenlenmiştir. Araştırmanın ikinci basamağında ise öğrencilerden ayna karşısında otoportre çalışmaları yapmaları istenmiştir. Çalışmada 9-11 yaş özel yetenekli öğrencilerin otoportre konusuna ilişkin çalışmaları plastik ve ifadesel açıdan incelenmiş ve bulgulara ilişkin olarak sanatsal gelişim basamaklarına nasıl yansıdığı problemine çözüm aranmıştır. Bulgulara göre özel yetenekli öğrencilerin yaptıkları otoportreler, sanat eğitimi uzmanları görüşünden faydalanılarak plastik ve ifadesel açısından incelenenmiş, yorumlanmış ve çizgisel gelişim basamakları hakkında bilgiler verilmiştir. Sonuç olarak, öğrenciler; ifade kavramının sanatsal karşılığı olan “dışavurum” duygusunu yaşamış. Kendilerini kişilik ve benlik ekseninde ifade etmeleri sağlanmıştır.
Keywords
Abstract
Self-portrait, regarded as another way of expression—particularly of self-expression—is the artistic act of depicting oneself through art. Beyond merely capturing facial features, the self-portrait serves as a form of artistic practice that reveals significant emotional and sensory clues. Today, the way artists approach self-portrayal as a means of artistic expression varies widely. In their self-portraits, artists not only reflect their own existence but also the social, cultural, and political traces of the period in which they live. Therefore, in terms of exploring the inner world, the self-portrait is seen as a fascinating and engaging artistic practice among students. This study was guided by the idea that self-portrait work can create awareness of personality and self-expression in gifted children.
In this study, it was aimed for a group of gifted students receiving education at a Science and Art Center to express themselves through self-portrait works. The descriptive survey model, one of the qualitative research methods, was used in the study. The study group consisted of 14 gifted students aged 9–11 who were receiving art education during the 2022–2023 academic year at a Science and Art Center in Ankara, selected through the convenient sampling method.
In the research, self-portrait works by both national and international painters were studied in class, and a museum visit was organized that included self-portraits by a contemporary artist. In the second stage of the study, students were asked to create their own self-portraits in front of a mirror. The self-portrait works of gifted students aged 9–11 were analyzed in terms of plastic (formal) and expressive aspects, and solutions were sought for how these findings reflected their stages of artistic development.
According to the findings, the self-portraits created by gifted students were examined and interpreted in terms of their formal and expressive qualities, with insights from art education specialists. Information regarding their stages of graphic development was also provided.
As a result, the students experienced the feeling of “expression”, the artistic equivalent of the concept of self-expression, and were able to express themselves within the axis of personality and identity.
